De meteorologische zomer is nog geen eens begonnen, en toch is het al extreem heet in Spanje. Al sinds vorige week vrijdag komen de temperaturen er op de warmste plaatsen boven 35 graden uit en gisteren al werden zelfs de eerste veertigers aangetekend. El Granado (in de in het zuidwesten gelegen provincie Huelva) met 41,3 graden en Montoro (in de provincie Córdoba) met 40,1 graden waren de eerste stations die de barrière van 40 graden doorbraken.
Deze hoogstandjes werden in Spanje bepaald niet met gejuich ontvangen. Al dagenlang staat de pers er vol met berichten over de naderende zomer en dat de Spanjaarden zich dit jaar voor de warmste zomer ooit moeten opmaken. Niemand heeft daar zin in, want de ook al warme zomers van de voorgaande jaren zijn slecht bevallen.
‘Nueve meses invierno y 3 meses infierno’, zo vatten de Spanjaarden het klimaat in hun land samen. Negen maanden winter en drie maanden hel. En die drie maanden hel staan inmiddels voor de deur.
Aanloop zomer
De aanloop naar de zomer is heel verschillend geweest. In het noordoosten, oosten, zuidoosten en zuiden van Spanje bleef het lang droog. Wat dieper het binnenland in regende het wel vaak en werden de stuwmeren goed gevuld. Uiteindelijk kregen het zuidoosten en noordoosten in maart en deels april ook nog wat aan langverwachte regen mee. Niet genoeg om de droogte helemaal op te heffen, maar wel genoeg om de stuwmeren in elk geval te laten stijgen. Het zuidoosten bleef vrijwel zonder regen achter. Daar viel in de winter nog geen 25 procent van de normale hoeveelheid.
Omdat het vooral in het zuiden van Spanje alweer twee maanden achtereen droog is geweest, is al het in maart gevallen water allang weer uit de bodem verdwenen. En daarmee is de voedingsbodem voor extreme hitte sneller terug dan iedereen had gewild en gehoopt. Met nu dus al de eerste resultaten. Als de bodem nat is, gaat van de warmte van de zon een flink deel verloren aan het laten verdampen van dat vocht. Nu de bodem droog is, komt alle zonnestraling direct ten goede aan het laten oplopen van de temperaturen. En dan kan het zo vroeg in het seizoen dus al zo heet worden.
Spanjaarden slapen te weinig
Dat belooft weinig goeds voor de komende maanden, zo weten de Spanjaarden. Met de zon en de hitte komen ook de droogte, bosbranden en tropennacht weer om de hoek kijken. Hoewel veel Spanjaarden inmiddels airconditioning in hun huizen hebben, geldt dat niet voor iedereen. En als de temperaturen ’s nachts niet meer willen dalen, wordt het steeds lastiger om van de hitte-inspanningen van overdag bij te komen. Veel Spanjaarden slapen in de zomer te weinig. Dat is een probleem dat steeds breder wordt onderkend. Tijdens hittegolven worden al speciale koelruimtes ingericht, waar mensen zonder airconditioning thuis overdag terecht kunnen om af te koelen.
Belangrijkste reden waardoor een extreem warme zomer wordt verwacht is het op de Stille Oceaan weer opduiken van La Niña. De ervaringen daarmee waren de afgelopen jaren slecht. Tot het voorjaar van 2023 was er drie jaar achter elkaar sprake van La Niña. Al die tijd lagen boven het zuiden van Europa sterke hogedrukgebieden die storingen van de Oceaan tegenhielden. Ze stonden niet alleen aan de basis van drie opeenvolgende, extreem hete zomers, maar van de droogte die nu nog steeds aanhoudt.
Geen vertrouwen meer
De combinatie van klimaatverandering en de ontwikkeling van de temperaturen en de neerslag in de afgelopen jaren maakt dat veel Spanjaarden inmiddels vrezen dat een groot deel van hun land bezig is in een woestijn te veranderen. Vooral jongeren hebben weinig hoop voor de toekomst. Ze zien de lege stuwmeren, horen van de mislukkende oogsten (van onder meer rijst en zelfs olijven) en hebben er weinig vertrouwen meer in. Klimaatverandering wordt in Spanje daardoor als een veel urgenter probleem gezien dan in Nederland. Maar ook in Spanje kost het moeite om maatregelen te nemen.
Eén van de problemen die moet worden aangepakt, is de manier waarop het water wordt gebruikt. Vaak is dat maar één keer. Er wordt nauwelijks water gezuiverd, waardoor hergebruik vrijwel niet aan de orde is. Het water stroomt gewoon weg. Daarbij wordt veel water bewaard in stuwmeren en via open kanalen getransporteerd. De hoeveelheden water die hierbij verloren gaan, onder meer door verdamping, zijn immens.
Hitte even getemperd
Voor wat de hitte van dit moment betreft, was het vandaag al een tikkeltje minder extreem, al werd het in Andalusië nog wel plaatselijk 38 graden. De komende dagen worden de temperaturen nog iets meer getemperd, maar vanaf halverwege volgende week lijkt een nieuwe golf van extreme warmte op het programma te staan.
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
