Nee, het is niet de zon...
Reinout van den BornEen van de meest gehoorde argumenten van klimaatsceptici is dat de opwarming van de aarde eigenlijk te wijten is aan veranderingen van de zon. Maar nieuw onderzoek bevestigt wat klimaatwetenschappers al langer weten: de zon is niet de oorzaak van de huidige wereldwijde temperatuurstijging.
De zon, onze 4,6 miljard jaar oude ster, is opmerkelijk stabiel. Ze straalt al miljarden jaren met vrij constante kracht en zal dat naar verwachting nog zo'n 5 miljard jaar blijven doen. Juist die stabiliteit maakt leven op aarde mogelijk. Zou de zon veel schommelen in de energie die ze uitzendt, dan zou onze planeet veel minder bewoonbaar zijn – zelfs mét een atmosfeer.
De kracht van de zon varieert nauwelijks
En hoe zit het dan met die energie? Die is uiterst nauwkeurig gemeten sinds de jaren '70, met behulp van satellieten. De gemiddelde zonne-instraling op aarde is zo’n 1.362 watt per vierkante meter, met een schommeling van amper 0,15%, afhankelijk van de fase in de elfjarige zonnecyclus. Die schommeling is té klein om de dramatische opwarming van de afgelopen decennia te kunnen verklaren.
Sterker nog: in de afgelopen vijftig jaar is de zonnestraling zelfs een tikkeltje afgenomen, terwijl de gemiddelde wereldtemperatuur juist bleef stijgen. Zon en temperatuur lopen dus uiteen – een duidelijk signaal dat er iets anders aan de hand is.
Fabels en feiten
Toch blijven sommigen, vaak zonder degelijke wetenschappelijke achtergrond, vasthouden aan de zon-theorie. Zo beweert de Spaanse biochemicus Javier Vinós – voorzitter van een klimaatsceptische organisatie – dat het IPCC de invloed van de zon onderschat. Maar de metingen spreken voor zich: de zonneactiviteit kan het tempo en patroon van de huidige opwarming niet verklaren.
De Britse klimaatwetenschapper Ed Hawkins, verbonden aan de Universiteit van Reading, maakte wereldwijd naam met zijn visuele representatie van de opwarming: de zogeheten streepjescode van de klimaatverandering. Die blauwe naar rode strepen laten in één oogopslag de opwarming van de aarde zien – en dat niet alleen aan het aardoppervlak.
In een recent artikel in het Bulletin of the American Meteorological Society beschrijven Hawkins en zijn collega’s hoe ze deze strepen ook toepassen op verschillende delen van de atmosfeer – van de troposfeer tot de stratosfeer, maar ook bijvoorbeeld voor oceanen.
Warm beneden, koud boven
Wat blijkt? De troposfeer, de onderste laag van de atmosfeer (tot zo'n 15 km hoogte), warmt op. De stratosfeer daarboven (tot 50 km hoogte) koelt juist af.
Die tegenstelling is een kenmerkende 'vingerafdruk' van het versterkte broeikaseffect. Meer CO₂ in de lucht in de troposfeer betekent dat meer warmte van de zon direct wordt opgenomen en dus opwarming. Minder ozon in de lucht in de stratosfeer, door uitstoot van ozonafbrekende stoffen, zorgt daar juist voor minder absorptie van zonlicht – en dus voor afkoeling.
De combinatie van opwarming onderin en afkoeling bovenin sluit perfect aan bij de huidige wetenschappelijke inzichten over de invloed van menselijke activiteit op het klimaat.
Het is dus niet de zon
Kortom: het is niet de zon die onze aarde doet opwarmen, maar we zijn het zelf. De streepjescodes, de stabiele cijfers van de zon en de temperatuurmetingen vertellen samen een duidelijk verhaal. De zon mag dan wel schijnen, maar de extra warmte komt van ons.
