Peru en Ecuador maken zich op voor El Niño Costero

Foto boven: De verschillende El Niño regio's - William M. Connolley

Bijzondere ontwikkelingen op de Grote Oceaan, voor de kust van het noorden van Peru en Ecuador. Terwijl verderop de oceaan een La Niña ten einde gaat, is voor beide landen nu een zogenoemde El Niño Costero waarschuwing afgegeven.

Advertentie

Een El Niño Costero wijkt af van een gewone El Niño, omdat de eerste alleen voor de kustgebieden van het noorden van Peru en Ecuador voorkomt, en niet verderop de Grote Oceaan. El Niño is dan de bredere variant van het fenomeen. Het zeewater ten westen van beide landen is de afgelopen weken snel aan het opwarmen geslagen.

De verschillende El Niño regio's - William M. Connolley

Meer dan 5 graden boven normaal

Omdat de verwachting is dat deze ontwikkeling de komende tijd doorzet, wordt nu voor de ontwikkeling van een El Niño Costero gewaarschuwd. Dit treedt op zodra de afwijkingen van de watertemperaturen in de gebieden 1 en 2 van de El Niño zone meer dan 5 graden boven normaal bedragen. En die drempelwaarde kan dus worden gehaald.

Het optreden van een El Niño Costero kan voor het noorden van Peru en Ecuador grote gevolgen hebben. In 1925, 1957 en 2017 hebben eerdere voorbeelden zich al voorgedaan. Door de hogere temperaturen, de toenemende verdamping boven het zeewater en het ontbreken van verkoeling vanaf zee, krijgen beide regio’s met veel extra regen te maken. In gebieden die anders juist erg droog zijn, kunnen deze regens tot grote overlast leiden.

Verderop nog een La Niña

Intussen is op het centrale deel van de Grote Oceaan nog een La Niña aan de gang, het koude zusje van El Niño. Wel zien we ook daar de watertemperaturen snel omhoog gaan. In de gebieden 3 en 4 van de El Niño-regio zijn ze alweer bijna normaal. Het kan dan ook nooit lang duren voordat de huidige La Niña als beëindigd wordt beschouwd. Het is daarmee een zeer korte koude fase geweest, die nauwelijks op gang wilde komen en snel voorbij was.

Advertentie

Om La Niña te begrijpen, moeten we naar het deel van de Grote Oceaan kijken, langs de evenaar en tussen Zuid-Amerika aan de ene kant en Australië en Indonesië aan de andere kant. In die regio waaien op zee meestentijds oostelijke passaatwinden, die het zeewater aan het oppervlak in een gestaag tempo naar het westen stuwen. Dit zeewater, naarmate het verder westelijk komt, krijgt door de voortdurende instraling van de zon een hogere temperatuur. Het water begint bij Zuid-Amerika nog relatief koud, doordat het daar vanuit de diepzee naar boven toe opwelt.

Fraaie start van de lente op Texel - Frans Alderse Baas

Drie varianten

Dit is de gewone situatie, die voor het gemak neutraal wordt genoemd. Er zijn ook twee andere versies. Een El Niño ontstaat wanneer in de buurt van Indonesië, door een paar westerstormen, grote hoeveelheden warm water op enige diepte in de oceaan naar het oosten worden getransporteerd, richting Zuid-Amerika. Dit gebeurt onder water op een diepte van enkele honderden meters. Na verloop van tijd welt dit warme water aan de andere kant bij Zuid-Amerika op. Het oppervlaktewater wordt daar dan ineens veel warmer dan normaal. Dit warmere water stroomt ook naar het westen en een El Niño, een warme zeestroom, ontstaat. Deze duurt voort totdat er geen nieuw warm water meer naar boven komt.

Bij Zuid-Amerika kwam recentelijk geen warm water meer naar boven, maar juist relatief koud water. De situatie werd eerst neutraal. Na een El Niño zijn de passaatwinden een tijdje sterker dan normaal. Hierdoor welt meer water op aan de Zuid-Amerikaanse kust, waarbij kouder water, afkomstig van diepere delen van de zee, meekomt. Ook dit koude water stroomt weer naar het westen. Zo ontstaat een koude zeestroom die La Niña wordt genoemd. Deze overgang van El Niño naar La Niña had zich al in de afgelopen zomer moeten afspelen, maar kwam zoals gezegd moeilijk op gang. Pas gedurende de afgelopen winter lukte het alsnog.

Ingrijpende gevolgen

De grootschalige veranderingen in de verdeling van de zeewatertemperaturen op de Grote Oceaan hebben ingrijpende gevolgen voor het wereldwijde weer als ze daadwerkelijk plaatsvinden. Het is de krachtigste drijver achter de weersontwikkeling die we kennen.

De gevolgen van een zich ontwikkelende La Niña zijn tegengesteld aan die van El Niño. Was het bijvoorbeeld tot en met de vorige winter erg nat in het zuidwesten van de VS en in het zuiden van Brazilië, in die gebieden keert de droogte weer terug. In het noordoosten van Zuid-Amerika (onder meer in Suriname) wordt het juist natter. Datzelfde geldt voor het Caribisch Zeegebied, waar zich tijdens een La Niña veel orkanen kunnen vormen.

Hitte, droogte en overstromingen

In Australië gaat een El Niño gepaard met hitte en droogte, terwijl tijdens een La Niña veel vaker regen valt, wat kan leiden tot overstromingen en gematigder temperaturen. Ook in Indonesië valt tijdens een La Niña veel meer regen. Verderop heeft La Niña invloed op het gedrag van de moesson in India en brengt extra regen in Oost-Afrika. In het noordoosten van Afrika en ook in het Midden-Oosten keren hitte en droogte terug.

Europa ligt het verst van het La Niña-gebied vandaan. Bij ons is de invloed ervan het kleinst en minst duidelijk vast te stellen. Toch weten we dat het recordnatte voorjaar van vorig jaar een nawee van de toen aflopende El Niño was. Verder zijn veel meteorologen in het zuiden van Europa ervan overtuigd dat er een verband is tussen La Niña en het in de zomer optreden van droogte en hitte in Zuid-Europese landen. Dit doordat zich daar dan voor langere tijd hogedrukgebieden vestigen die gevuld zijn met warme lucht.

In Nederland een droog voorjaar?

In Nederland hebben we gedurende de afgelopen februarimaand een omslag naar droger weer gezien. Hogedrukgebieden spelen in het weer nu een grote rol. Dat lijkt de komende tijd zo te blijven, volgens de seizoensverwachting mogelijk zelfs een groot deel van het voorjaar. In de Lenteverwachting 2025 hebben we hierover al gesproken. Mocht het inderdaad een erg droog voorjaar worden, dan zouden we hierin dus ook nog de hand van La Niña kunnen zien.