30-Daagse (+): toch nog een late periode met winterweer?

Foto boven: In het noordoosten van Groningen viel vanochtend nog een buitje - Jannes Wiersema

Het weer gaat veranderen. Na een lange, sombere, grijze en afwisselend wisselvallige en minder wisselvallige periode, lijkt het roer voor de februarimaand om te gaan.

Advertentie

Zagen we in de 30-daagse verwachting vorige week al hoe een sterk hogedrukgebied zich voor lange tijd met het weer in onze omgeving leek te willen gaan bemoeien, deze week zijn die berekeningen verder aangescherpt. Niet alleen wordt het hogedrukgebied nog steeds berekend, ook komt een veel noordelijkere positie ervan in zicht. In plaats van grenslaagweer, zouden we hierdoor ook een tijdje met echt koudere lucht te maken kunnen krijgen.

In het noordoosten van Groningen viel vanochtend nog een buitje - Jannes Wiersema

Het hogedrukgebied boven Scandinavië ontbreekt

Als er iets is dat in de winters van tegenwoordig opvalt, dan is dat wel dat het klassieke hogedrukgebied boven Scandinavië of het noordwesten van Rusland, dat ons vroeger meer dan eens in een winterperiode dompelde, tegenwoordig meestal ontbreekt.

Over de oorzaken kun je twisten. Is het de beperkte grootte van de moderne koudepoel boven en rond de Noordpool? Of de sterke straalstroom tijdens de winter?

Of is het de toegenomen invloed van de stratosferische poolwervel, die iedere poging van een rug in de bovenlucht, om boven Scandinavië een hogedrukgebied te planten, in de kiem smoort? Het staat vast dat veel golftoppen daar door de op grote hoogte vaak voorkomende harde wind omver worden geblazen, waardoor hogedrukgebieden er geen kans maken.

Het is een bijzondere winter

Nu we toch bij die poolwervel zijn, is het goed om er opnieuw op te wijzen dat we dit jaar, als het om de invloed ervan op ons weer gaat, een bijzondere winter meemaken. Want hoe sterk de poolwervel ook is, het lukt hem maar niet om de ontwikkelingen in de troposfeer zijn wil op te leggen. Het weer gedraagt zich dit jaar duidelijk anders dan in voorgaande winters.

Hoewel de achtergrondfactoren het niet echt toelieten, zijn er – ook in Europa – enkele uitbraken van Arctische lucht vanuit het poolgebied geweest. De eerste speelde zich in de tweede helft van november af, de tweede in de eerste 10 dagen van januari.

Nu dan een Scandinavisch hogedrukgebied?

Daarna is het wisselvallig geworden en zijn de hogedrukgebieden bij Groenland en IJsland vervangen door lagedrukgebieden. Ze hebben de wind boven Europa in de zuidwesthoek gebracht, niet alleen op leefniveau, maar ook hogerop in de atmosfeer.

Daarmee kan warmere lucht (op grote hoogte) naar het noorden stromen en vormt zich een rug in de bovenlucht, die zich tot over het noordoosten van Europa uitbreidt. Nu daar voor een keertje niet de bulderende wind van de poolwervel aanwezig is (die nog steeds vooral in de stratosfeer en veel minder in de troposfeer zijn werk doet), wordt die rug ook niet omver geblazen en kan zich een hogedrukgebied vormen. Voor het weer is dat erg interessant.

Positieve NAO-index

In dit geval is het de positieve NAO-index die ons helpt. De NAO-index wordt positief als de luchtdruk bij IJsland en Groenland laag is en bij de Azoren hoog. De komende weken lijkt in deze situatie weinig te veranderen. Weet deze drukverdeling een hogedrukgebied boven het noorden en noordoosten in het zadel te helpen, dan kan dat ook langer blijven liggen. En nemen de perspectieven voor een periode met mooi winterweer natuurlijk toe.

Veel zal afhangen van of en zo ja hoe lang een oostenwind erin slaagt koude lucht naar West-Europa te brengen. Dat wordt in februari steeds belangrijker door de almaar krachtiger wordende zon. Zonder bovenluchtkou klopt de lente langzaam aan de deur.

Week 1: van maandag 3 tot en zondag 9 februari

Stabiel weer met wolken en zon
In de tweede helft van de week kouder
Dan een naar oost draaiende wind

Hebben we het komende weekend en de eerste dagen van de nieuwe week nog met een hogedrukgebied boven het Europese continent te maken, vanaf de tweede helft van de komende week doet de zich tot boven het noordoosten van Europa opbouwende bovenluchtrug zijn werk.

Eronder komt een sterk hogedrukgebied te liggen, met kern boven de Baltische staten en het noordwesten van Rusland en een stevige uitloper tot over Scandinavië. Koude lucht komt dan onze kant op en de temperaturen liggen onder normaal. Hoe koud het precies wordt, hangt van de lucht de lucht af die op dat moment door de oostenwind wordt aangevoerd.

Week 2: van maandag 10 tot en met zondag 16 februari

Waarschijnlijk aanhoudend stabiel
Temperaturen rond normaal, mogelijk daaronder
Wind uit richtingen tussen zuid en oost

Het hogedrukgebied schuift nog wat verder naar het oosten op. Nederland komt meer aan de rand ervan te liggen. Dat maakt ons iets gevoeliger voor de invloed van storingen vanuit het westen. Toch lijkt het stabiele weer aan te houden.

Met het naar richtingen tussen zuid en oost draaien van de wind zou de bovenlucht kunnen opwarmen. Gebeurt dit ook, dan lopen de temperaturen wat op en komen we rond normaal uit. Een koude variant is, als het zo gaat, in deze week echter ook denkbaar.

Week 3: van maandag 17 tot en met zondag 23 februari

Nog steeds stabiel
Mogelijk warmer, of juist grijzer
De kans op echt koud weer neemt af

Het hogedrukgebied lijkt naar het westen te komen. Mogelijk komt de kern ervan ergens boven Denemarken of boven de Baltische staten terecht.

Het stabiele weer in Nederland houdt aan. Hoewel het met de berekende positie van het hogedrukgebied niet meevalt om echt koude lucht in onze omgeving te krijgen, is het ook niet ondenkbaar. Niettemin worden voor het grootste deel van Europa deze week 1 tot 3 graden boven normale temperaturen berekend. Dat zal met de bovenluchttemperaturen samenhangen.

Dat kan een eerste periode met lenteweer opleveren, of een periode met inversiekou en laaghangende bewolking. De kans op echt koud weer neemt dus wat af.

Week 4: van 24 februari tot en met 2 maart

Mogelijk lenteweer
Nog steeds stabiel
Wind met zuidelijke component

Het hogedrukgebied lijkt in deze periode boven Polen uit komen. In Nederland zouden we aan de noordwestflank in een zuidwestelijke stroming terecht kunnen komen.

Hoewel de kans op wat invloed van storingen toeneemt, kan het ook in dat geval bij ons nog wel stabiel blijven. Gezien de tijd van het jaar, zou het zomaar lenteweer kunnen zijn. Er worden flink boven normale temperaturen berekend. En met de zon erbij gaat dat zomaar hard.

Week 5 en 6: van 3 maart tot en met 16 maart

Hogedrukgebied boven de pet
Stabiel weer, boven normale temperaturen
Hoeveelheid wolken en zon onzeker

Ook in deze laatste twee weken van de verwachting wordt het hogedrukgebied nog steeds in onze omgeving berekend. Het komt nog wat westelijker en mogelijk zelfs pal boven onze hoofden terecht. Het stabiele weer houdt hiermee aan. Als we op dit moment in een lenteperiode terecht zijn gekomen, kon die best een lang gaan duren.

Met een hogedrukgebied boven het hoofd en hoge bovenluchttemperaturen is er echter ook dan nog wel een risicootje op het voorkomen van mist een laaghangende wolken.

Samenvattend

Met een hogedrukgebied zes weken lang in onze buurt, is er normaal gesproken weinig te vertellen. Toch biedt de komende periode nog wel interessante facetten.

Zo zou er nog een late periode met winters weer uit de bus kunnen komen en dan hebben we het vooral over de eerste helft van februari. Veel zal in die periode afhangen van of en zo ja hoeveel de oostelijke wind er nog in slaagt om koude lucht tot over onze omgeving te brengen.

Vanaf de tweede helft van februari en ook in de eerste weken van maart ligt de lente al op de loer, zeker als de zon meedoet. Onzeker is of er toch ook nog niet een volgende periode met grenslaagweer uit de bus komt. Maar dat gaan we de komende tijd vanzelf meemaken.