Omstandigheden Parijs voor buitensporters door hitte zwaar

Foto boven: In de Seine in Parijs moeten vandaag atleten zwemmen voor de triatlon. Het is de vraag of dat lukt, want mogelijk is het water niet schoon genoeg - Wikipedia

In Frankrijk wordt met zorg uitgekeken naar de hitte, die het land vandaag en morgen in de greep heeft, vooral omdat in Parijs de Olympische Spelen worden gehouden.

Voor de gehele zuidelijke helft van Frankrijk is vandaag een code geel en op heel plaatsen een code oranje van kracht, voor temperaturen die plaatselijk de grens van 40 graden kunnen aantikken. In het noorden doet alleen Parijs mee. Voor het centrum van de stad is een code geel afgegeven. Hier kunnen temperaturen tot 35 graden optreden.

Parijs met Seine — In de Seine in Parijs moeten vandaag atleten zwemmen voor de triatlon. Het is de vraag of dat lukt, want mogelijk is het water niet schoon genoeg - Wikipedia

Hoe goed werkt zweten?

Om te bepalen hoe hinderlijk de warmte voor sporters is, heb je meer informatie nodig. Hierbij staat centraal hoe goed je, door te zweten, in staat bent om je lichaam af te koelen. Veel mensen kennen dat wel. Als je in het zuiden van Europa met vakantie bent, kan het heel warm zijn, zonder dat je daar veel last van hebt. ‘De warmte voelt er anders aan’, zeggen we dan. Dat heeft met de luchtvochtigheid te maken. Die is er vaak erg laag.

Dat helpt bij het zweten. Het zweet op je huid verdampt snel, gebruikt daarvoor flink wat energie en daardoor koel je makkelijk af. Als je in Zuid-Europa uit het water komt en er staat een windje, dan kun je het eerst even bijna koud krijgen. Zo snel koel je dan af.

In de tropen is afkoelen lastig

Heel anders is het in de tropen (of zelfs vaak in Nederland). Daar gaan hoge temperaturen juist vaak met ook een hoge luchtvochtigheid samen. Het zweten werkt dan minder goed. Hoewel het lichaam het wel probeert, door zweet op de huid te brengen, verdampt dat zweet in de vochtige lucht nauwelijks of veel minder snel en koel je daardoor ook maar nauwelijks af. De warmte voelt dan benauwd aan en je wordt nat van het zweet. Het is buiten klef en klam.

Om een idee te krijgen van hoe mensen een dag met hitte kunnen doorstaan en welke invloed ze van de temperatuur ondervinden, is een speciale temperatuur ontwikkeld: de WBGT (Wet Bulb Globe Temperatuur). Het is een temperatuur die behalve met de luchttemperatuur ook rekening houdt met de invloed van de luchtvochtigheid, de wind en de instraling van de zon.

Drie verschillende temperaturen

In de formule, die leidt naar de bepaling van de WBGT-temperatuur, zijn drie verschillende temperaturen verwerkt. De eerste is de gewone omgevingstemperatuur (Ta). Die meten we met een standaardthermometer, in Nederland op anderhalve meter hoogte.

De tweede temperatuur is de natteboltemperatuur (Tw). Die meet je door het reservoir van een thermometer, met een kousje daar omheen, nat te maken en het geheel daarna door de lucht te slingeren. Het vocht verdampt dan. Dat kost energie en die energie wordt aan het reservoir onttrokken. De temperatuur die je daarna meet, is een maat voor de invloed van de wind en de verdamping. Eigenlijk meet je de invloed van het zweten op de lichaamstemperatuur. Hoe droger de lucht, hoe lager de natteboltemperatuur zal uitvallen.

De zwarteboltemperatuur

De laatste temperatuur die bij het bepalen van de WBGT-temperatuur een rol speelt, is de globetemperatuur (Tg). Dit is een temperatuur die in een zwarte bol wordt gemeten die je aan de instraling van de zon blootstelt en daarom ook wel de zwarteboltemperatuur wordt genoemd. Deze temperatuur wordt in een zwarte bol met een doorsnede van 15 centimeter gemeten en is een maat voor de instraling van de zon. Hoe sterker de zon op de zwarte bol instraalt, des te hoger zal de zwarteboltemperatuur uitpakken.

Voor mensen die de WBGT-temperatuur zelf een keer willen berekenen, is hier de formule: WBGT = 0,7 x Tw + 0,2 x Tg + 0,1 x Ta. Het RIVM heeft voor Nederland richtlijnen opgesteld. Voor mensen in rust is een WBGT-temperatuur van 32 tot 33 graden nog acceptabel, afhankelijk van of je geacclimatiseerd bent of niet. Bij een lage inspanning kunnen we WBGT-temperaturen van 29 of 30 graden nog net aan. Bij een zeer hoge inspanning, zoals die van topsporters is een WBGT-temperatuur van 25 graden nog net aanvaardbaar, mits geacclimatiseerd. Voor niet-geacclimatiseerde mensen geldt hier een WBGT-temperatuur van 20 graden.

Omstandigheden in Parijs zeer zwaar

Kijken we naar de situatie in Parijs, vandaag en morgen, dan lijkt het erop dat de natuurlijke natteboltemperatuur op 23 of 24 graden uitkomt. Verder kan het kwik in de stad – zeker vandaag – op de warmste plekken tot 35 graden stijgen.

Twee componenten van de formule kunnen we nu al invullen. Voor de natteboltemperatuur mogen we 70 procent invullen (dat is 0,7 maal 24 = 16,8) en voor de omgevingstemperatuur 10 procent (is 0,1 maal 35 = 3,5). Daarmee komen we al op 20,3 graden uit.

De zwarteboltemperatuur is minimaal 35 graden (maar waarschijnlijk hoger). Daar mogen we 20 procent van meenemen (dat is 0,2 maal 35 = 7). Tellen we die 7 bij de 20,3 op, dan komen we op 27,3 graden (minimaal) uit. Dat geeft wel aan hoe zwaar de omstandigheden op het warmste moment van de dag voor de buitensporters in Parijs zullen zijn.