Poolgebied heeft bijzonder warme februari achter de rug

Foto boven: Zeeijs in het noordpoolgebied - Wikipedia

Het noordpoolgebied heeft een ontzettend warme februarimaand achter de rug. Op de warmste plek lag de gemiddelde temperatuur 10,6 graden boven normaal.

Advertentie

Tijdens de winter hebben we op deze site regelmatig bericht over de uitbraken van kou vanuit het noordpoolgebied, die vooral op Canada, de VS en het oosten van Azië waren gericht. Heel soms kwam een deel van de kou ook in onze omgeving terecht.

Zeeijs in het noordpoolgebied - Wikipedia

Veel warmere lucht naar het poolgebied

Het wegstromen van de kou betekende in het poolgebied zelf dat vanuit het zuiden veel warmere lucht binnendrong. Begin februari leverde dat een extreme ‘hittegolf’ op. Op sommige plaatsen kwamen de temperaturen er toen meer dan 20 graden boven normaal uit. Tot op de geografische noordpool aan toe werden maxima rond het vriespunt gemeten.

Inmiddels weten we nu dat die warmte ook tot een in zijn geheel uitzonderlijk zachte februarimaand heeft geleid. We zien dat terug in de cijfers voor de zeeijsbedekking in het gebied. Die kwam de afgelopen maand niet verder dan een totale oppervlakte van 13,7 miljoen vierkante kilometer. Net als in december en januari was dat een voor de tijd van het jaar recordlage bedekking. Gezien de hoge temperaturen kon dat geen verrassing zijn.

Arctisch gebied warmt het snelste op

Het arctisch gebied is op aarde één van de plekken waar de temperatuurstijging de laatste 30 jaar het snelst verloopt. Het gaat er ongeveer vier keer zo snel als op andere plaatsen. Niet alleen in de lucht zien we die veranderingen, ook de watertemperaturen gaan verder omhoog. En steeds meer warm zeewater bereikt het gebied vanaf andere plaatsen.

Advertentie

Ook gedurende de zomermaanden zijn er binnen de poolcirkel grote veranderingen. Zo komt het er vele zomers lang al op uitgestrekte schaal tot natuurbranden. Vroeger was dat ook wel zo, maar tegenwoordig gebeurt dit op een veel grotere schaal en duurt het brandseizoen ook aanzienlijk langer. Vaak zit de lucht er vol met dikke rook.

Permafrost is aan het smelten

Verder zien we dat in Canada, Scandinavië en Rusland gebieden met permafrost aan smelt onderhevig zijn. Niet alleen verandert de structuur van de bodem er daardoor drastisch, ook komt veel extra methaangas in de lucht. En die versterkt de stijging van de temperaturen. De gebieden waar mensen wonen, veranderen ondertussen drastisch. Wegen en gebouwen zakken in de smeltende permafrost weg en het is lastig om er te komen.

Een andere uitwerking van het verdwijnende ijs is dat een ijsvrije noordpool gedurende de zomermaanden dichterbij komt. Dat is een belangrijke ontwikkeling voor de temperatuurhuishouding op de aarde. In de zomermaanden staat de zon in de poolgebieden heel de dag boven de horizon. Werd het meeste zonlicht vroeger door het witte en met sneeuw bedekte ijs in het gebied weerkaatst, tegenwoordig neemt het relatief zwarte zeewater ongeveer 90 procent van de invallende straling op en zet die om in warmte.

Invloed op de straalstroom

Ook op deze manier wordt de stijging van de temperaturen aangewakkerd en smelt extra ijs (in het water, op Groenland en op andere plaatsen op aarde). Nog een effect van het snel warmer worden van de poolgebieden is dat de temperatuurtegenstelling met warmere gebieden in het zuiden afneemt. Dit heeft invloed op de ligging en de sterkte van de straalstroom en zo op de ontwikkeling van het weer op heel veel meer plaatsen.

Terwijl er veel gebeurt, wordt aan de poten van de wetenschappers die het onderzoeken gezaagd. In de VS zijn de afgelopen weken veel wetenschappers op straat komen te staan. Het doen van de noodzakelijke metingen is voor een groot deel in handen van de VS. De vraag is hoe de opgelegde bezuinigingen die metingen de komende tijd gaan treffen.

Russische wetenschappers doen niet meer mee

Een andere uitdaging is dat Russische wetenschappers, die hun (grote) deel van het poolgebied in het oog houden, uit alle programma’s zijn verwijderd vanwege de oorlog in Oekraïne. Hierdoor weten we van een belangrijk deel zelfs nauwelijks meer hoe het er nu gaat.