Winter van 1979: de sneeuwstorm die Nederland in februari stillegde
Reinout van den BornVoor iedereen die de winter van 1979 heeft meegemaakt, staat die winter nog steeds als een ijkpunt in het geheugen. Geen enkele winter erna kon eraan tippen.
De weerverteller is deze week op wintersport. Daarom publiceren we twee series over twee van de bijzonderste winters van de vorige eeuw: de winters van 1979 en 1963. Dit is deel 5 van de serie over de winter van 1979.
In de vorige delen blikten we terug op de overrompelende start, de eerste sneeuwstorm, de polaire luchtstromen en het strenge winterweer dat van tijd tot tijd volgde. Maar februari zou alles nog eens overtreffen. IJzel, stuifsneeuw en een sneeuwstorm waarvan Nederland dagenlang stil lag – deze winter schreef geschiedenis.
De aanloop naar een nieuwe storm
Het begon op zondag 11 februari in Nieuw-Milligen. We waren als gezin op bezoek bij vrienden van mijn ouders. Buiten was het donker toen we vertrokken, maar de sneeuw stoof al onheilspellend door de lucht. De stevige oostenwind deed vermoeden dat de winter opnieuw aan kracht won. De volgende ochtend leek de winter echter verslagen: het regende zachtjes, en er stond water in de velden. Het voelde vreemd, bijna onnatuurlijk warm aan, na weken van vrieskou. Alles wees erop dat het eindelijk gedaan was met de kou.
Maar schijn bedroog. Terwijl het noorden van Nederland nog met ijzel kampte, draaiden de weerkaarten alweer. De opwarming stokte en in de avond daalde de temperatuur opnieuw. Regen veranderde langzaam in sneeuw, en de oostenwind joeg alles door elkaar. De winter kroop stilletjes terug.
Een ijskoude ochtend
De volgende ochtend werd ik wakker met een vertrouwd geluid: de oostenwind die tegen de ramen sloeg. Buiten vond ik de melkflessen op de stoep bevroren en zag ik dat het opnieuw sneeuwde. Dit was geen afscheid van de winter, maar een nieuwe aanval. Nederland was terug in de greep van koning winter, en hoe.
Wat er toen gebeurde, kan ik alleen beschrijven als totale chaos. In het journaal hoorden we dat het noorden van het land onbereikbaar was. De sneeuwstorm had hele gebieden afgesloten. Sneeuwduinen tot wel zeven meter hoog bedekten huizen en wegen.
Automobilisten strandden op verlaten snelwegen, omgeven door niets anders dan sneeuw. Het leger werd ingezet, en helikopters werden gebruikt om mensen te evacueren en zuivelboeren te helpen. De beelden van verlaten auto’s in een wit landschap staan nog steeds op mijn netvlies.
Ook Garderen kleurde wit
Hoewel de echte ramp in het noorden plaatsvond, ging het er bij ons in Garderen ook stevig aan toe. De oostenwind blies stuifsneeuw door het dorp en liet overal hoge hopen sneeuw achter. Midden in het dorp was een graafmachine bezig een berg sneeuw van de weg te halen.
Wij kinderen vonden het fantastisch. ’s Middags liepen we een rondje om het grote veld achter ons huis. Daar zagen we hoe de wind het veld schoonblies, terwijl zich achter struiken en hekken sneeuwduinen ophoopten van meer dan anderhalve meter hoog. Soms konden we op die sneeuw blijven staan – totdat we er plotseling doorheen zakten en tot onze nek in de sneeuw verdwenen. Het was een avontuur dat ik nooit zou vergeten.
De strijd tegen de sneeuw
Voor mijn vader, die directeur was van een veevoederbedrijf, bracht de sneeuwstorm serieuze uitdagingen. Vooral de boeren in Friesland hadden het zwaar.
Een konvooi van vrachtwagens vertrok in de vroege ochtend vanuit Terschuur om voer naar het noorden te brengen. Bij de hoogste sneeuwduinen stonden boeren met tractoren klaar om de vrachtwagens erdoor te slepen. Ondanks de barre omstandigheden lukte het. Het was een huzarenstukje waar mijn vader nog lang met trots op terugkeek.
Een winter zonder einde
De dagen na de storm bleef het koud. De wereld leek in zwart-wit gehuld. Sneeuw en ijs lagen overal, en de zon liet zich nauwelijks zien.
Een week lang stoven de wegen steeds weer vol, en duurde het soms uren om een klein stukje te rijden. Zelfs in maart bleef de winter standhouden. Op 15 en 16 maart sneeuwde het opnieuw, en een krachtige wind zorgde weer voor stuifsneeuw. Zelfs in mei of juni vonden we onder een hoop bladeren in de tuin nog een restje sneeuw van die legendarische winter terug.
En wat nu?
De winter van 1979 was meer dan een opeenstapeling van sneeuwstormen en koude dagen. Het was een ervaring die ons allemaal raakte – van verwondering en spanning tot berusting. Morgen sluiten we deze serie af met de vraag: wat betekende deze winter voor de mensen die hem meemaakten? Wat deed het met ons als land? En waarom blijft hij zo in ons geheugen gegrift?
