De ijzel- en sneeuwepisode van februari 2001

Foto boven: IJzel en sneeuw op 4 februari 2001 in de buurt van Ruurlo - Spoorzoeker.net

Bij het zoeken naar winterse luchtmassagrenzen boven Nederland kwam ook die van 3 en 4 februari 2001 naar boven. In het noorden viel eerst 10 tot 20 centimeter sneeuw. Een dag later kwam daar, voor de invallende dooi, een dikke laag ijzel overheen.

Advertentie

Het was al een paar dagen koud toen de situatie zich in het weekend van 3 en 4 februari 2001 toespitste. Aan de oostflank van een op de Oceaan naar het oosten trekkende rug van hogedruk was vanuit Scandinavië koude lucht naar het zuiden gestroomd en die had Nederland ook bereikt. In de nachten vroor het veel plaatsen licht, overdag kwam de temperatuur nog wel enkele graden boven nul, maar bleef daar soms ook onder. Het was licht winters.

IJzel en sneeuw op 4 februari 2001 in de buurt van Ruurlo - Spoorzoeker.net

Een patstelling van 2 dagen

In het weekend naderde vanuit het noordoosten zeer koude lucht ons land, opgestuwd door een hogedrukgebied tussen Groenland en Spitsbergen. Ten zuidwesten van Ierland lag een lagedrukgebied. Dit duwde zachte lucht in onze richting. Boven Nederland kwam de luchtmassagrens te liggen en ontstond een winterstrijd die 2 dagen duurde.

Die zaterdag, of eigenlijk de vrijdag ervoor, begon het in grote delen van het land flink te sneeuwen. Ik woonde op dat moment net in Nijmegen en had mijn nieuwe huis een paar dagen daarvoor betrokken. Ik was druk met schilderen en het overbrengen van meubels en andere spullen. Ik weet nog hoe ik die avond met mijn vriendin door de sneeuw liep.

De regen kwam in Nijmegen te snel

De volgende dag, op zaterdag 3 februari, maakte de zachte lucht in het zuiden vorderingen. In Nijmegen, waar een laag van een centimeter of 10 was gevallen, ging de sneeuw in de loop van de ochtend dan ook in regen over, helaas… Dat was voor het sneeuwmannetje dat ik ben toch een teleurstelling. Regen volgde en die tastte de sneeuwlaag alweer snel aan.

Veel verder naar het noorden kwam het dooifront echter niet. Hupsel in de Achterhoek (0,1 graden) en Deelen bij Arnhem (0,5 graden) gingen nog net uit de vorst, maar iets verder naar het noorden bleef het vriezen. En bleef de sneeuw dus gewoon liggen.

De kou zou nog terugkomen

Een klein beetje hoop had ik nog wel. Voor de nacht en de ochtend daarna werd voor Nijmegen een terugkeer van de koude lucht aangekondigd, met de daarbij behorende sneeuwval. Maar dat viel de volgende dag flink tegen. De temperatuur was weliswaar gedaald, maar nog steeds boven nul. En het was in Nijmegen opnieuw fors gaan regenen, bij wel een oostenwind.

In het 20 kilometer verder naar het noorden gelegen Arnhem, vanaf de heuvelrug bij Nijmegen kun je het gewoon zien liggen, was de temperatuur wel onder nul gekomen. Ook daar regende het weliswaar, maar was dus van ijzel sprake. Evenals op andere plaatsen in een langgerekte, ongeveer 15 kilometer brede strook over onder meer de Veluwe.

Bomen bezweken onder het vele ijs

De temperatuur daalde bij Deelen tot -1,2 graden, in Hupsel in de Achterhoek vroor het 1,9 graden en verder naar het noorden was het 2 tot 4 graden onder nul. De ijzel werd in de loop van de dag nog een ding. Er viel zoveel regen (tussen 20 en 40 millimeter) dat veel bomen de ijslast na verloop van tijd niet meer aan konden. Ze braken af of vielen om. Op de Veluwe was het hierdoor in de loop van die zondag levensgevaarlijk om nog op pad te gaan.

De situatie veranderde pas toen de dooigrens in de loop van de middag en avond naar het noorden begon te bewegen. In de gebieden verder naar het noorden, waar het die dag nog lange tijd had gesneeuwd, begon het toen ook te ijzelen, waarna in de nacht naar 5 februari uiteindelijk overal de dooi inviel. Het werd de maandag erop alweer 10 graden of meer.

De totaalwinter was erg dichtbij

En zo kwam een einde aan een bijzondere, winterse episode die bij veel mensen toch een beetje uit het geheugen is verdwenen. Dat is niet helemaal terecht. We verkeerden die dagen even op de rand van een totaalwinter die echt heel dichtbij was. Het is dat de Oceaan er in het weekend op de valreep een stokje voor stak. Anders hadden we er zeker langer over nagepraat.