Veel dieren brengen de winter slapend door

Foto boven: In de vijver in onze tuin heerst nog winterrust - Reinout van den Born

We zitten alweer een tijdje middenin de meteorologische winter. Hoewel we een tot nu toe zachte winter beleven, zijn de temperaturen wel lager dan in voorgaande winters. Het betekent dat diverse dieren en ook vissen in de vijver in winterslaap zijn.

Advertentie

Ook in onze tuin hebben we slapende gasten. Zo zit onze vijver vol met goudvissen. Zodra de temperaturen (en dus ook de watertemperaturen) in de herfst dalen, verdwijnen ze naar de diepere delen van de vijver en zien we ze niet meer terug. Pas in de loop van het voorjaar, als de temperaturen echt weer stijgen, komen ze opnieuw en ineens tevoorschijn.

In de vijver in onze tuin heerst nog winterrust - Reinout van den Born

Vleermuizen

Andere slapende gasten zijn de vleermuizen, van wie we eigenlijk niet weten waar ze zitten. We weten alleen dat ze tijdens zomeravonden in onze tuin rondvliegen. Daarbij soms heel dichtbij komen, maar ons dankzij hun geavanceerde navigatiesysteem nooit treffen.

De laatste gast in winterslaap, van wie we het tenminste weten, is een egel. Tot onze verbazing bouwde hij in een hoek van onze tuin in de herfst een heerlijke verblijfplaats, bestaande uit een fikse hoop met beukenbladeren. Afkomstig van de 150 tot 200 jaar oude beuk in onze tuin. Al snel nestelde hij zich in de bladerhoop, om er later (naar wij weten) niet meer uit te komen. Af en toe meldde hij zich nog, door van onder de bladeren wat te kuchen.

Een soort voortdurende slaap

Winterslaap is een bijzondere fase waarin dieren hun lichaamstemperatuur verlagen en hun hartslag sterk verminderen. Ze komen daardoor een staat van een soort voortdurende slaap terecht, die maar heel weinig energie vraagt. Op die manier kunnen de dieren de wintermaanden overleven zonder voedsel nodig te hebben. Ze hoeven dus niet op zoek.

Advertentie

Onder deze hoop bladeren slaapt, voor zover wij weten tenminste, een egel - Reinout van den Born

Tijdens hun slaap maken de dieren gebruik van vetreserves, die ze voor die tijd hebben opgebouwd. Sommige dieren slapen het hele seizoen door, andere worden af en toe wakker om een beetje te bewegen. Egels bijvoorbeeld kunnen wakker worden als het buiten erg zacht weer is. Vleermuizen slapen dan weer wel heel de winter door.

Ook regenwormen houden een winterslaap

Andere dieren die, behalve vleermuizen en egels, een winterslaap houden zijn bepaalde soorten schildpadden en slangen. Ook regenwormen houden een soort winterslaap. De nuttalis nachtzwaluw is een van de weinige vogels die een winterslaap houdt.

Van beren wordt gedacht dat ze een winterslaap houden, maar technisch gezien is dat niet zo. Je zou het beter een winterrust kunnen noemen. De hartslag van de dieren gaat weliswaar omlaag, maar hun lichaamstemperatuur blijft vrij constant. Je kunt ze dan ook makkelijk wakker maken. Dat geldt ook voor wasberen, dassen en opossums.

Toch nog even gecheckt

Voor de zekerheid heb ik toch maar even gecheckt of er vandaag toch al niet stiekem beweging was in de tuin. In de vijver, waar zelfs nog een flinterdun restje ijs op te zien was (nee, hij was niet dichtgevroren), leek alles nog volledig stil. Er was geen leven in waar te nemen.

Datzelfde gold voor de hoop met bladeren in de hoek van de tuin. De vele wind van de laatste maanden had er nauwelijks schade aangericht. De hoop ligt er nog, net als in de maanden hiervoor. We gaan er dan ook vanuit dat de egel hier nog altijd lekker ligt te slapen.