Opwarming aarde de laatste jaren sterk versneld

Foto boven: De ontzwaveling van de scheepsbrandstof in januari 2020 heeft er in hoge mate toe bijgedragen dat de opwarming van de aarde de afgelopen jaren flink is versneld - Robert Schwemmer (NOAA)

Iedereen die het nieuws volgt, weet het wel. Het tempo waarin de aarde warmer wordt, is de laatste jaren versneld. Alleen al in de laatste twee jaar steeg de wereldtemperatuur met 0,4 graden. Het verschil met de pre-industriële tijd was 1,6 graden.

Advertentie

Een versnelling was verwacht, omdat we enige tijd met een El Niño te maken hadden, maar waar op een stijging van 0,2 graden gerekend, bedroeg de stijging in werkelijkheid dus 0,4 graden. Veel wetenschappers werden door het tempo van de stijging volledig overvallen; we hebben hier op Weerverteller.nl al vaker over geschreven. Het was gissen naar de oorzaak.

De ontzwaveling van de scheepsbrandstof in januari 2020 heeft er in hoge mate toe bijgedragen dat de opwarming van de aarde de afgelopen jaren flink is versneld - Robert Schwemmer (NOAA)

Ontzwavelen scheepsbrandstof

De Amerikaanse klimaatwetenschapper James Hansen, een veteraan op het gebied van klimaatverandering en nog altijd een belangrijke stem in het debat, is duidelijk in zijn analyse. De andere helft van de stijging kan bijna volledig aan het ontzwavelen van scheepsbrandstof op de wereldzeeën worden toegeschreven. Dat gebeurde in januari 2020.

Het ontzwavelen van scheepsbrandstof was een belangrijke stap op weg naar schonere lucht op aarde. Jaarlijks sterven vele mensen door het inademen van vervuilde lucht. Dat is in veel regio’s een groot probleem en aan oplossing ervan wordt op vele manieren gewerkt.

Hoeveelheid bewolking nam af

Door het schoner worden van de lucht boven de Oceanen, verdwenen veel fijnstofdeeltjes uit de lucht die als brandstof voor de vorming van bewolking dienden. De hoeveelheid bewolking boven zee nam dan ook af, iets wat in een opwarmend klimaat sowieso al gebeurt. Dit effect was en is het sterkst boven de noordelijke delen van de Atlantische en Grote Oceaan.

Advertentie

Het toenemende aantal zonuren op zee leidde tot extra warm zeewater. De afgelopen twee jaar waren de zeeën op aarde dan ook vrijwel voortdurend recordwarm. Het warme water verwarmde vervolgens ook de lucht erboven, waardoor de temperaturen ook sneller opliepen.

Youtube embed

Effect verdwijnt niet meer

Dit is een effect wat niet meer verdwijnt, stelt Hansen. Het verklaart ook waarom de temperatuur op aarde dit jaar, ondanks het feit dat we in de tropen nu met de ‘koude’ La Niña te maken hebben in plaats van de warme El Niño, toch maar nauwelijks daalt.

Het warme zeewater heeft allerlei ongunstige bijwerkingen voor het zeeleven en de extremiteit van het weer. Tropische cyclonen worden er sterker van, maar ook onweersbuien, tornado’s en overstromingen. Eerder deze week schreven we nog over het Middellandse Zeegebied in Europa, waar iets vergelijkbaars aan de hand is. Ook hittegolven, plotseling optredende periodes van intense droogte en steeds extremere temperatuurpieken horen erbij.

De olifant in de kamer

De olifant in de kamer ligt echter nog te slapen. Het gaat hierbij om het stilvallen van de AMOC, het systeem van zeestromingen dat enorme hoeveelheden warmte vanuit het zuiden naar het noorden transporteert. ‘Onze’ warme golfstroom is er een onderdeel van.

Daar waar in de officiële IPCC-rapporten nog wordt betwijfeld of de AMOC überhaupt stil kan vallen, is Hansen een stuk stelliger. Als er niets verandert in de huidige ontwikkelingen, zal het hoogstwaarschijnlijk binnen 20 of 30 jaar al zover zijn. En dat is geen aanlokkelijk vooruitzicht, aldus de wetenschapper. Blijft al die warmte, die nu vanuit het zuiden naar het noorden komt, op zijn plek, dan zal onder meer een zeespiegelstijging van meerdere meters het gevolg zijn.

Nieuwe aanpak nodig

Hansen pleit ervoor om de wetenschappelijke aanpak van het klimaatonderzoek, nu belichaamd door het IPCC, aan te passen en met nieuwe onderzoeksstrategieën aan te vullen. Een onderdeel daarvan zou het doen van meer metingen onder het poolijs in het noordpoolgebied moeten zijn, om te zien hoe het zeeijs op de versneld stijgende temperaturen op aarde reageert. Maar ook het inzetten van de inmiddels bekende gegevens van vroegere (paleo)klimaten, zeker in de periodes die ook toen aan het soms stilvallen van de AMOC voorafgingen.