Temperaturen op aarde even een fractie gematigder
Reinout van den BornEr was misschien wel niet helemaal meer op gerekend. Maar terwijl de La Niña op de Grote Oceaan, eigenlijk vlak na te zijn begonnen, alweer afloopt, zijn de temperaturen op aarde toch iets onder de waarden van voorgaande jaren uitgekomen.
Eigenlijk is het verschil pas in de laatste weken gemaakt. We zullen ook zien hoe lang het duurt, maar op dit moment is de wereldtemperatuur 0,3 tot 0,4 graden lager dan vorig jaar om deze tijd. En hebben zich tussen 2024 en 2025 ook een paar andere jaren gewurmd.
Afwijking noordelijk halfrond maar klein
Het noordelijk halfrond is het gebied waar de afwijking met 2024 het kleinst is. Hier koersen we op een gemiddelde dat slechts een fractie lager ligt dan dat van vorig jaar. Op het zuidelijk halfrond, dat nu op de winter af koerst, is het verschil met 0,4 graden groter.
Ook de tropen zijn – en dat heeft alles met de aflopende La Niña van dit moment te maken – iets minder warm dan vorig jaar om deze tijd. Het verschil bedraagt ongeveer een halve graad. In januari was dat verschil het grootst, daarna is het weer een fractie afgenomen.
Noorpool warmer, zuidpool juist kouder
Kijk je naar de poolgebieden op aarde, dan zie je dat het noordpoolgebied warmer is dan vorig jaar (met een recordlaag zeeijsmaximum, veroorzaakt door die hoge temperaturen). Het verschil bedraagt op dit moment meer dan 2 graden met vorig jaar rond deze tijd. De zuidpool daarentegen is op dit moment ruim 2,5 graden kouder dan vorig jaar.
We komen wereldwijd uit een ongekend warme periode. Die zette al in ruim voordat de El Niño begon, die aan de huidige periode met een La Niña voorafging. En hoewel het koude zusje van El Niño al een tijdje van de partij was, reageerden de recordhoge temperaturen op aarde daar nauwelijks op. Het bleef ongekend warm, veel warmer dan eerst was verwacht.
Welke factoren spelen een rol?
Geleerden braken zich het hoofd over de mogelijke oorzaken van deze extra opwarming. Klimaatverandering alleen was niet voldoende om de sprong te kunnen verklaren. Was het een toevallige samenloop van omstandigheden, of speelden ook andere factoren een rol?
Gewezen werd op het zwavelvrij maken van de scheepsbrandstof, nu enkele jaren geleden. Als onbedoelde bijwerking had die maatregel dat het op zee een stuk zonniger werd. En extra zonuren leveren meer straling en warmer zeewater op. Maar zelfs als je die invloed meenam, was de sprong in temperaturen nog steeds niet helemaal te verklaren.
Weinig laaghangende wolken
Een andere factor die van invloed kan zijn geweest, is de recordlage hoeveelheid laaghangende bewolking, zoals die vorig jaar op aarde werd waargenomen. Laaghangende wolken zijn aan hun bovenzijde erg wit en weerkaatsen veel zonlicht. Met een deel van die bewolking verdwenen, kwamen de tellingen wel op de temperatuurstijging uit zoals die werd gemeten.
Het uiterst zonnige weer in grote delen van Europa in de eerste maanden van dit jaar doet vermoeden dat het effect van het ontbreken van laaghangende wolken nog steeds speelt. Ondanks dat zijn de temperaturen op aarde toch even wat lager uitgekomen. Zo bezien heeft de La Niña van dit moment wellicht dus toch nog het verwachte koelende effect.
We gaan zien wat de verandering waard is
De komende weken en maanden zullen moeten uitwijzen wat de verandering waard is. Met de zomer op het noordelijke halfrond op het punt van beginnen en de grote warmte van dit moment in delen van Afrika en Azië (plus de droogte in grote delen van Europa) is het maar de vraag hoe het vervolg er later dit jaar uit zal zien. We gaan het met zijn allen meemaken.
