Over hoe het januariweer meteorologen in de kou zette

Foto boven: Nog steeds is het grijs en koud - Simone Genna

Terwijl de weerkaarten er op het eerste gezicht eigenlijk geen aanleiding toe gaven, is het afgezien van 5, 6, 15 en 16 januari de hele maand tot nu toe vrij koud geweest. En van de laatste dagen mag je zeggen dat die kou behoorlijk onverwacht was.

Advertentie

Toen januari begon, zagen de weerkaarten er nog wel wat winters uit. We hadden koude bovenluchten, er vielen af en toe winterse buien en het sneeuwde twee keer: op zondag 5 januari (in een groot deel van het land, met in Gelderland lokaal 5 centimeter) en op donderdag 9 januari (in de zuidoostelijke helft, met de meeste sneeuw in Limburg).

Nog steeds is het grijs en koud - Simone Genna

Groot hogedrukgebied

Daarna kwam er een groot hogedrukgebied in het spel en liepen de temperaturen in de bovenlucht snel op. Op een goed moment wezen de thermometers op een hoogte van 1500 meter temperaturen van meer dan 10 graden boven nul aan.

Terwijl het boven onze hoofden zo warm was, begon aan het aardoppervlak het koudste deel van de winter tot nu toe. Eerst waren er nog opklaringen en kon het boven de sneeuw in Limburg tot -6,5 graden afkoelen. Daarna trok de lucht dicht en kregen we met een langdurige grijze, nevelige en zelfs mistige periode te maken. Met op veel plaatsen continu lichte vorst.

Niemand zag het aankomen

Het bijzondere van die koude periode was dat niemand hem zag aankomen, de verschillende weermodellen voorop. Net als eerder deze winter, tijdens vergelijkbare perioden, waren de voor overdag berekende temperaturen veel te hoog. Dat scheelde soms wel 8 graden.

Meteorologen zijn hardleers (ja, ook ik). Het is heel moeilijk om een modelberekening te weerstaan. Elke keer verzin je wel iets waardoor het model toch gelijk zou moeten hebben. Terwijl er in werkelijk erg veel redenen zijn om aan die berekeningen te twijfelen.

Modellen zijn erg slecht in grenslaagweer

We hebben het op deze site al vaker uitgelegd. Er kunnen zich in het weer omstandigheden voordoen (hogedrukgebied, korte dagen en lange nachten, laagstaande zon, weinig wind, warme bovenlucht, veel vocht in de lucht, mist, laaghangende bewolking en zeer laag liggende wolkentoppen) waarin de onderkant van de atmosfeer zijn eigen gang gaat. Grenslaagweer wordt dit type omstandigheden genoemd. Als we dit jaar weer één ding geleerd hebben, dan is het wel dat weermodellen erg slecht zijn in het correct weergeven van grenslaagweer.

De berekeningen hadden het de laatste tijd vaak fout. Zo klopte de positie van berekende opklaringen van geen kant. Meestal waren ze er, ook al werden ze berekend, gewoon niet. Ook schatten de modellen de luchtvochtigheid en de temperaturen, evenals de hoogte en de dikte van de bewolking totaal verkeerd in. Zelfs met de wind hadden ze moeite.

Verwachtingen kwamen keer op keer niet uit

Een gevolg was dat verwachtingen keer op keer niet uitkwamen. Niet alleen was het stukken somberder dan gedacht, ook kwamen de temperaturen veel lager uit. En raakten we zomaar in een langere periode met lichte vorst verzeild. Die niemand had voorzien.

We hadden het kunnen weten. Het is deze winter al meerdere malen eerder gebeurd. En toch kost het elke keer moeite om, ook al weet je in je achterhoofd best wat er aan de hand is, tegen de modelberekeningen in te gaan. Zelfs als je een ervaren meteoroloog bent.

Ook nu bewolkt, grijs en koud

Tja, ook vandaag is het bewolkt en grijs. En vanochtend vroor het nog steeds in een groot deel van het land. Door al het koude weer van de laatste tijd staat januari tot en met gisteren op een gemiddelde temperatuur van 2,6 graden, 1,3 graden beneden normaal. Wie dat op 1 januari had voorzien, was voor gek verklaard. En toch zijn de cijfers zoals ze zijn. Wat dat betreft, ben ik benieuwd wat er de rest van de maand nog gebeurt of we onder normaal blijven.