De strijd tussen zon, wolken en mist in de grenslaag

Foto boven: Het is herfst. De vogels hebben voedsel te over - Cynthia van Leusden

Met een volledig geblokkeerde atmosfeer in onze omgeving en een warme bovenlucht is het weer de komende dagen saai. Het zijn de kleine vragen die de meteorologen bezighouden. Ontstaat er de komende nacht bijvoorbeeld mist of niet?

Advertentie

Het gedeelte van de meteorologie dat zich met de onderkant van de atmosfeer bezighoudt, heet de grenslaagmeteorologie. De grenslaag is globaal het gedeelte van atmosfeer dat direct door de instraling van de zon (via het aardoppervlak) beïnvloed wordt. In de winter is de grenslaag dan ook dunner dan in de zomer. Grenslaagmeteorologie klinkt niet heel spannend, maar is zeer ingewikkeld. Vele meteorologen hebben zich erin gespecialiseerd.

Het is herfst. De vogels hebben voedsel te over - Cynthia van Leusden

Komt er mist of niet?

Vragen die meteorologen zich bijvoorbeeld, voor wat de grenslaag betreft, kunnen stellen zijn of er in de nachten mist ontstaat of niet? En zo ja, lost die mist overdag wee op, of blijft hij hangen? En als er laaghangende bewolking is, is de vraag natuurlijk of die overdag ook verdwijnt? En nog beter: hoe laat gebeurt dat dan? Weermodellen hebben het hier vaak moeilijk mee, er is duidelijk nog ruimte voor handwerk. Hele boeken zijn erover volgeschreven.

In de zomer is de typische vraag voor een grenslaagmeteoroloog of er op een warme dag een zeewind invalt of niet. En hoe laat dan en hoe sterk? En hoe ver komt het zeewindfront het land op? Ontstaan daarbij dan wolken en buien? Zo zie je dat er ook voor grenslaagmeteorologen heel veel werk is. Het is als voetballen in de kleine ruimte, lastig maar ook eervol.

Onderste anderhalve kilometer

Vandaag speelt ons weer zich in de onderste anderhalve kilometer van de atmosfeer af, morgen in de onderste 700 meter. Daarbij is de bovenlucht behoorlijk warm en de lucht eronder ook nog eens vochtig. Hiermee zijn eigenlijk alle ingrediënten voor een lastige weersverwachting aanwezig. Met als vragen: wat gebeurt er met de bewolking, ontstaat er de komende nacht mist en als die mist er inderdaad komt, lost hij morgen overdag dan weer op?

Voor vandaag lijkt de bewolking nog de overhand te hebben, al worden de wolken in de loop van de dag wel steeds dunner. Daarbij kan vanochtend hier en daar nog wat motregen vallen, is het nevelig en komt regionaal ook mist voor. Vanmiddag worden de wolken dunner en moet het steeds lichter worden. Mogelijk komt hier en daar de zon er ook al even door. Er is maar weinig wind en de temperaturen lopen tot tussen 13 en 15 graden. Het is nog steeds zacht.

De strijd tussen wolken en mist

Voor vanavond en de komende nacht geldt dat, zodra het ergens opklaart, daar meteen ook dichte mist ontstaat. Het is alleen heel lastig om aan te geven waar dat precies gebeurt. Wel is het zo dat het zuiden het dichtst bij het hogedrukgebied ligt. Daar is de kans op opklaringen en dus mist het grootst. Verder naar het noorden lijkt bewolking aanwezig te blijven. En houden die wolken inderdaad vol, dan zijn dat de plaatsen waar geen mist ontstaat. Maar het is allemaal onzeker. Morgenochtend als we wakker worden, weten we het pas precies.

Voor morgen overdag geldt dat als er mist hangt het heel lastig wordt om die nog weer te laten oplossen. Het zuiden zou dus een dag met mist kunnen hebben. Is het de komende nacht bewolkt en ontstaat nergens mist, dan kan de bewolking morgen overdag verder oplossen. In het zuiden zou het dan in de loop van de dag dan zonnig kunnen worden. In het noorden lijken in dat geval nog steeds wolken aanwezig te blijven. Maar ook dit is behoorlijk onzeker. Er is ook morgen maar weinig wind en de temperaturen komen net als vandaag tussen 13 en 16 graden uit.

Ook na morgen hogedrukgebieden

Ook na morgen blijven hogedrukgebieden een belangrijke rol in het Nederlandse weer spelen. Vrijdag passeert laat op de dag vanuit het noorden een zwak koufront, dat in de avond lokaal een spatje regen kan brengen. Er vooruit zijn er waarschijnlijk wolkenvelden, al kan in de ochtend ook de zon er nog wel even doorkomen. Het wordt dan tussen 13 en 15 graden.

Vanaf het weekend komt het weer onder invloed van een nieuw hogedrukgebied en draait de wind naar het oosten. Daarmee zou de aanvoer van wat drogere en ook minder zachte lucht op gang moeten komen. Het lijkt erop dat er nadien meer ruimte voor opklaringen is, dat de kansen op mist kleiner zijn en dat het weer iets voorspelbaarder wordt. De nachten worden dan duidelijk kouder en ook overdag moeten de temperaturen wat terrein prijsgeven.