Prachtige winterkaarten, er wordt alleen geen kou berekend

Foto boven: De zon schijnt boven een inversielaag - Simone Genna

Voor de liefhebbers van winterweer is er deze winter op de weerkaarten onverwacht veel te genieten. We hebben het al vaker beschreven. Vooral in de berekeningen voor de lange termijn wordt steeds weer met de prachtigste drukverdelingen gestrooid.

Advertentie

Tegelijkertijd past de opmerking dat er in de realiteit nog niet heel veel van is uitgekomen. Goed, in de ochtend van 5 januari viel in het zuiden en midden van het land een mooi laagje sneeuw, maar dit smolt ook alweer snel weg omdat het later die dag 10 graden werd.

De zon schijnt boven een inversielaag - Simone Genna

Limburg had even dikke sneeuw

Op 8 en 9 januari was het daarna de beurt aan het zuiden van Limburg. In de heuvels en rond Vaals viel meer dan 15 centimeter. Het ijzelde er zelfs een tijdje.

Nog weer wat later in januari kwamen we in een langere periode met grenslaagweer terecht. Terwijl de kaarten warm waren, bleef het onder een hardnekkige wolkenlaag mistig en koud. Op sommige plaatsen vroor het vijf dagen achtereen. Er ontstond ruige rijp en hier en daar kwam het tot industriesneeuw. Het voelde als winter, de kaarten lieten het niet zien.

Nu in de nachten matige vorst

Dit weekend beleven we ook zo’n periode. Terwijl de weerkaarten niet echt winters zijn, vriest het onder een heldere hemel in de nachten wel licht tot matig en in de duinpannen van vrieskoujagers Pieter Bliek en Karel Holvoet vanochtend zelfs streng. Overdag jaagt de zon de temperaturen echter nog steeds ver boven nul. En is het toch geen winterweer.

Een grote dagelijkse gang, onder meteorologen ook wel een ‘zaagtand’ genoemd naar de bijbehorende temperatuurgrafieken, zien we normaalgesproken rond het einde van de winter en in de lente pas, door de sterk toegenomen kracht van de zon in die periode.

De zaagtand komt steeds eerder

De laatste jaren lijkt die zaagtand echter eerder op te treden. En ook nu heeft het weer al veel weg van wat eigenlijk pas aan het einde van februari en in maart zou horen te gebeuren.

Het weer verandert. De alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee in Oostenrijk is geen zekerheid meer, bleek vorige week. Voor betrouwbare sneeuw moet je in de Alpen steeds wat hoger zijn. Steeds vaker valt in plaats van sneeuw ook regen in de winter. In de Dolomieten vorige week tot een hoogte van 2000 meter aan toe. Dat was ooit heel zeldzaam.

Eerst weer flink zachter

Vriest het de komende nacht nog licht tot matig in Nederland, morgen overdag wordt het zachter. En dinsdag, woensdag en vrijdag lijken ronduit zacht te verlopen. Wind van zee is de oorzaak, die niet alleen vochtigere maar ook zachtere lucht het land op brengt.

Voor de periode daarna zijn de verwachtingen hoog gespannen. Een nieuw hogedrukgebied verschijnt op de weerkaarten en eindelijk, ik herhaal eindelijk lijkt dat een keer naar Scandinavië en het noordwesten van Rusland te trekken. En draait de wind bij ons naar noordoost tot oost, waarmee koude (vooral hogerop in de atmosfeer) lucht de kans krijgt onze omgeving te bereiken. Het zijn kaarten ‘om je vingers bij af te likken’, zo stellen winterliefhebbers.

Er wordt alleen geen kou berekend

Er is alleen één probleem: er wordt niet of nauwelijks kou berekend. In de nachten kan het een paar graden vriezen, overdag komt het kwik enkele graden boven nul. Ook kan eens een vlokje sneeuw omlaag dwarrelen. Maar dat is het wel, zo lijkt het nu.

Op basis van de kaarten zoals ze worden berekend, kun je je dit nauwelijks voorstellen. Maar de spreiding in de berekeningen is klein. En er is eigenlijk geen rekenmodel dat het anders ziet.

Wat erachter zit, is gissen. Is het de warme voorgeschiedenis, de afwezigheid van sneeuw in grote delen van Europa, of zijn het de hoge watertemperaturen? Wie zal het zeggen?

Wat we ook in de berekeningen zien, is dat – zodra de bovenlucht koud wordt – gemakkelijk bewolking ontstaat. En die houdt een echte afkoeling tegen. Datzelfde geldt voor de momenten waarop de wind vanaf de Oostzee waait en er uitgestrekte wolkenvelden meekomen.

De koudeputjes maken het niet makkelijker

Ook de koudeputjes, die af en toe meekomen, maken het niet makkelijker. Op het moment dat ze overtrekken, is de bovenlucht weliswaar koud, maar erachter voert wind met een zuidelijke component ook weer snel zachtere lucht aan. Niet goed voor bestendig winterweer.

Zo mooi als de kaarten voor de lange termijn er uitzien, zoveel potentie is er dat het winterweer tegenvalt. En ook dat is een beeld van de laatste jaren. Niet voor niets is noordoostenwind de wind die door klimaatverandering het sterkst is opgewarmd, zegt het KNMI.

Winters vervolg is nog geen zekerheid

Natuurlijk laten we ons als winterliefhebbers graag verrassen – en verrassingen zijn in een setting als deze ook mogelijk. Maar als de winter van 2025 ons tot nu toe iets heeft geleerd, dan is dat wel dat niets is wat het lijkt. Het mogelijk winterse vervolg is dan ook zeker geen zekerheid.