Kan ijsafsmelt in Zuidpoolgebied vulkanen activeren?

Foto boven: De twee kraters van Mount Erebus. De krater met de wolk erboven is die met het lavameer erin. Op de achtergrond de slapende vulkaan Mount Waesche - Josh Landis

Is het mogelijk dat er, door het smelten van het ijs op de Zuidpool, op Antarctica in de toekomst nieuwe vulkanische activiteit ontstaat? Het is een vraag die onderzoekers al een tijdje bezighoudt. Er volgt nieuw onderzoek op Mount Erebus.

Advertentie

Mount Erebus is met zijn 3794 meter de hoogste vulkaan van het Zuidpoolgebied. Het is tevens de actiefste vulkaan op het zuidelijk halfrond en de laatste 52 jaar onafgebroken in uitbarsting. In één van de twee kraters van de vulkaan bevindt zich een lavameer.

De twee kraters van Mount Erebus. De krater met de wolk erboven is die met het lavameer erin. Op de achtergrond de slapende vulkaan Mount Waesche - Josh Landis

Enorme gasbellen

Eens in de zoveel tijd bouwt de druk in de krater zich op. Enorme gasbellen, die vanuit de kern omhoog komen, slingeren dan lava uit het kratermeer, dat soms op meer dan een kilometer afstand op de grond terechtkomt. Sinds 1960 wordt de vulkaan voortdurend onderzocht. Onderzoekers hebben al uitgevonden dat Mount Erebus tot een diepte van ongeveer 150 kilometer in de aardmantel steekt. Het proces waardoor de druk in de krater zich af en toe opbouwt, wordt nog niet begrepen. Daarom is meer onderzoek nodig.

De fascinatie van de wetenschappelijke wereld voor Mount Erebus en de nabijgelegen vulkaan Mount Waesche is groot. Daar waar de Erebus voortdurend in uitbarsting is, slaapt Mount Waesche. Het is mogelijk dat de vulkaan zelfs is uitgedoofd. De laatste uitbarsting ervan deed zich 100.000 jaar geleden voor. En dat is natuurlijk een hele tijd terug.

Mount Erebus van een afstand - Richard Waitt

Vulkanen kunnen weer actief worden

Toch zijn de wetenschappers ook gefascineerd door deze vulkaan. Het vermoeden bestaat namelijk dat vulkanen, als de dikke ijslaag die ze nu omhult zou verdwijnen, weer actief kunnen worden. Doordat het gas, wat nu in de vulkanen zit opgesloten, dan via spleten kan ontsnappen en uitbarstingen op gang kan brengen. Daarom is het zo belangrijk om het mechanisme achter de gasexplosies vanuit de Erebus beter in beeld te krijgen.

Onder de ijskap van de Zuidpool liggen zo’n honderd slapende vulkanen. Een oplevend vulkanisme in het Zuidpoolgebied zou een zichzelf versterkend proces op gang kunnen brengen. Bij vulkaanuitbarstingen komt veel CO2 vrij. Dat CO2 leidt tot een verdere opwarming van het gebied, waardoor meer ijs afsmelt. En mogelijk weer nieuwe vulkanen op gang komen.

Nieuwe apparatuur

Om de bewegingen in Mount Erebus beter in kaart te kunnen brengen, is onlangs een expeditie naar de top van de vulkaan getrokken om nieuwe apparatuur te installeren. De oude apparatuur was door de vaak harde wind rond de top onklaar geraakt en werkte niet meer. De nieuwe apparatuur, onder andere seismometers, is nu óp de top ingegraven zodat de wind er geen invloed meer op heeft. De onderzoekers willen later ook graag naar Mount Waesche.