De eerste dagen van de zomer van dit jaar zijn koel en somber verlopen. Met een wind van zee worden steeds wolkenvelden aangevoerd en zijn de temperaturen gematigd. In De Bilt is het deze maand nog geen 20 graden geweest. Het gemiddelde staat op 14,7 graden, daar waar 16,1 graden in juni normaal is. Maar we zijn natuurlijk nog maar net op weg.
Zo waren de zomers in de jaren ’70 en ’80, zeggen mensen dan vaak die ze hebben meegemaakt. Op zo’n manier van: we zijn ook wel verwend. Want zomers als die van toen komen gewoon niet meer voor. En op basis van het zeer zonnige weer dat we in de voorgaande jaren vaak hebben gehad, zou je dat natuurlijk ook gaan denken. Maar kortere tijd tegenvallend weer in de zomer, zoals we nu meemaken, kan natuurlijk nog wel. Daar is dit een mooi voorbeeld van.
De koude zomers van toen
Dat de zomers van toen anders waren dan die van nu, staat als een paal boven water. Vergelijk maar eens: de koudste zomers van deze eeuw waren die van 2000 en 2011 met een gemiddelde temperatuur (over de drie zomermaanden dus) van 16,3 graden. Ze worden gevolgd door de zomers van 2012 en 2005 met een gemiddelde temperatuur van 16,9 graden. De rest zat tussen 17,0 graden (2004) en 18,9 graden (de recordzomer van 2018).
In de jaren ’70 hadden we zes zomers met een gemiddelde temperatuur tussen 15 en 16 graden, in de jaren ’80 waren dat er vijf. Daarbij waren 1975 en 1976 de topzomers van de jaren ’70 (en dat waren ook echte topzomers die nog altijd enkele records in handen hebben). In de jaren ’80 waren 1982, 1983 en 1989 de toppers, maar die worden veel minder vaak genoemd. Blijkbaar hebben we aan die zomers in het collectieve geheugen weinig herinneringen.
De zomer van 1978
De koelste zomer uit mijn bestaan was die van 1978. Het was de periode waarin het Nederlands voetbalelftal het WK in Argentinië speelde en de wereldtitel na verlenging aan thuisland Argentinië moest laten. Het was ook het jaar waarin Paus Paulus VI overleed en Paus Johannes Paulus I en Paus Johannes II aantraden. Martina Navratilova en Chris Evert vochten op de tennisbaan een titanenstrijd met elkaar uit en Bernard Hinault won de Tour de France, met Gerrie Knetemann als winnaar op de Champs-Elysees en later die zomer als wereldkampioen. Ook in het nieuws was een camping in Spanje waar een tankauto, gevuld met gas ontplofte. Meer dan 200 mensen komen om, onder wie 36 Belgen en 10 Nederlanders.
Over het weer in die zomer is helemaal niets in de analen terechtgekomen. Ik herinner me nog dat ik als 9-jarig jongetje in het ziekenhuis in Apeldoorn terechtkwam om aan mijn ogen geopereerd te worden. Mijn vader lag in het ziekenhuis met een uit de hand gelopen duiminfectie en door al die toestanden gingen we in de zomer niet op vakantie in het buitenland. Daarvoor in de plaats vond de tent een plek op een camping in Herpen. Maar daar werd in de nachten zo gefeest, dat mijn ouders na twee dagen besloten om alweer naar huis te gaan.
Aardige start, daarna lang niks
Het weer hield ook niet over. Het begon in juni nog wel aardig met een week die behoorlijk zomers verliep. Daarna kwam voor het eerst de klad erin. Van 17 tot en met 21 juni volgden nog een paar aardige dagen, maar daarna was het lange tijd niks. In de periode van 22 juni tot 21 juli kwam de temperatuur in De Bilt maar twee keer iets boven 20 graden uit. Op 26 juni werd het zelfs niet warmer dan 13,1 graden, op 6 en 7 juli 13,6 en 13,7 graden.
De warmste dagen vielen op 29, 30 en 31 juli, waarbij het op 30 juli 32,1 graden werd en op 31 juli 30,5 graden. Het waren de enige tropische dagen in De Bilt. Ook in augustus hield het gematigde weer aan, al kwam het die maand nog wel tot twee zomerse dagen en klom de temperatuur weer iets vaker boven 20 graden uit. Hoewel de temperaturen erg tegenvielen, verliepen delen van de zomer relatief droog. Hogedrukgebieden lagen dan in de buurt, die storingen aan banden legden. De natste periode speelde zich tussen 20 juni en 10 juli af, toen het echt wisselvallig was. De rest van de tijd vielen af en toe kleine hoeveelheden, zoals de eerste twee weken van augustus. Met name in de julimaand was het ook lange tijd droog. Er viel 175,7 millimeter, een tikkeltje minder dan normaal in de zomers van die tijd.
Sombere zomer
Ook scheen de zon minder dan normaal, doordat een geregeld noordwestelijke wind vaak wolkenvelden van de Noordzee aanvoerde. Een beetje zoals nu dus. Met 503,1 zonuren neemt de zomer van 1978 een 18e plaats in op de lijst van somberste zomers. De temperaturen waren constant. Juni kwam met een gemiddelde temperatuur van 15,0 graden uit de bus, juli deed het met 15,4 graden een tikkeltje beter en augustus kwam op 15,3 graden uit.
En zo eindigde een zomer die qua weer niets bracht en buiten de geschiedenisboeken is gebleven, maar wel de koudste zomer uit mijn leven was. Om de nare smaak van alle toestanden in dat jaar weg te spoelen, zijn we in de herfstvakantie als gezin twee weken naar de Portugese Algarve geweest. Daar was het wel mooi weer, al sloten we de vakantie met een geweldige wolkbreuk af, die het hele huisjespark in een mum van tijd onder water zette.
Opmaat naar de winter van 1979
En o ja, dit alles was de opmaat naar de winter van 1978/1979, die aan het einde van dat jaar zou beginnen. Ook toen lag ik in het ziekenhuis, doordat een pony met één van zijn hoeven op mijn hoofd had gestaan. Op die periode komen we in andere verhalen op deze site wel weer eens terug.
