Waardoor krijg je met mooi weer vaak schokken?

Foto boven: Bij dit jongetje staan de haren overeind doordat hij statisch geladen is - Ken Bosma

Het is weer zover. De lucht is droog, de zon schijnt en er waait een sterk drogende wind. En dan kan het gebeuren dat als je een metalen oppervlak aanraakt, of een ander object dat stroom goed geleidt, je ineens een elektrische schok krijgt.

Advertentie

Iedereen kent het wel: als je iets aanraakt, voel je een vonk. Ik had het de afgelopen dagen bij het aaien van de katten. Maar hoe ontstaan die elektrische ontladingen eigenlijk?

Bij dit jongetje staan de haren overeind doordat hij statisch geladen is - Ken Bosma

De vonk slaat letterlijk over

Je hebt er ongetwijfeld weleens mee te maken gehad, elektrische ontladingen. Als je iemand een hand of een kus geeft, slaat de vonk letterlijk over. Of je krijgt zo’n vervelende tik bij het aanraken van een deurpost of autoportier. Een andere mogelijkheid is het recht overeind gaan staan van je haren bij het uittrekken van een trui of het afdoen van een muts.

Dit alles komt vooral in perioden met een erg droge lucht voor en mogen we dan ook tot de ongemakken van de winter en het voorjaar rekenen. Maar hoe ontstaan deze ontladingen? Waardoor komen ze vooral in de winter en het voorjaar voor en niet in de zomer? En wat is de reden dat de ene persoon er meer last van heeft dan de andere en is er ook iets aan te doen?

Het ontstaan van statische elektriciteit

Elektrische of statische lading ontstaat door wrijving. Je kunt het vergelijken met een onweersbui. In die bui wrijven alle regendruppels en hagelstenen langs elkaar, waardoor er ‘elektriciteit’ wordt opgewekt. Op een gegeven moment wordt de lading zo groot, dat het tot een ontlading komt en dan is de bliksem geboren.

Advertentie

Ook bij mensen werkt dit zo. We zitten nou eenmaal niet stil en daardoor hebben ook wij met wrijving te maken. Bijvoorbeeld tussen de kleding die we dragen en de huid. Maar ook tussen onze schoenzolen en de vloerbedekking. Hierdoor bouwt elektrische lading zich op, vaak op ons lichaam en die kunnen we niet altijd kwijt. Tenminste, tot het moment dat we een goed geleidend voorwerp aanraken. En als we dat doen, voelen we de ontlading ineens wel.

Afhankelijk van kleding en huidsoort

Het blijkt dat deze lading per persoon verschillend is. Vooral mensen met een droge huid hebben er last van. Daarnaast zijn personen die hun haar net hebben gewassen meer vatbaar voor de schokken dan anderen.

Verder spelen ook kleding en schoenen een belangrijke rol. Bij (kunst)stoffen als nylon, acryl, polyester en fleece bouwt de statische lading zich makkelijker op dan bij natuurlijke stoffen als wol en katoen. Hetzelfde geldt voor rubber zolen. Schoeisel met dat materiaal maakt de kans op schokken groter. Bij leren zolen hebben we er dan ook minder last van.

Vooral in de winter

Het soort kleding speelt dus een belangrijke rol, maar ook het seizoen waarin we ons bevinden. Vooral in de winter en in het (vroege) voorkaar komen deze ontladingen voor en in de zomer hebben we er niet of nauwelijks last van. Dit lijkt vooral te maken te hebben met de luchtvochtigheid. Hoe droger de lucht, bij bijvoorbeeld een droge en koude oostelijke stroming in de winter, hoe meer statische ontladingen zich voordoen.

In de zomer komen deze droge omstandigheden veel minder voor. Omdat het dan warmer en vochtiger is, hebben wij ook een klein en dun vochtlaagje om onze huid en haren. Dit vocht is een goede geleider, waardoor statische lading makkelijk en onopgemerkt wordt afgevoerd. In de winter en de eerste maanden van het voorjaar ontbreekt dit goed geleidende waterlaagje en dit is dan ook de reden dat de ontladingen zich in dat seizoen vaker voordoen.

Een nog belangrijkere veroorzaker is de verwarming in huis. Koude lucht kan minder vocht bevatten dan warme lucht. De lucht in huis halen we van buiten. Eenmaal binnen wordt deze lucht warmer gemaakt, zonder dat er vocht bij komt. Doordat warme lucht meer vocht in zich kan hebben, gaat de luchtvochtigheid in huis omlaag. Hier hebben we dan ook meer last van de schokken dan in de koudere buitenlucht.

Maatregelen

Een droge lucht draagt bij aan het ontstaan van schokken. Dit kun je makkelijk verhelpen door de lucht in huis vochtiger te maken met een bakje water aan de radiator. Er zijn ook speciale machines om de lucht te bevochtigen. Daarnaast kan het gebruiken van speciale (goed geleidende) lijm bij het leggen van vloerbedekking helpen. Ook een handdoek op de zitting van de stoel wordt als een preventieve maatregel genoemd.

Eerder in dit verhaal zeiden we al dat mensen met droog haar of een droge huid vatbaarder zijn voor de schokken dan anderen. Shampoo droogt je haar uit en het is dus verstandig om daar zuinig mee om te gaan. Na het wassen van je haar is het ook beter om niet te föhnen. Wil je dat wel doen, zet de föhn dan laag en gebruik hem niet te dicht bij je haren. Hydraterende crèmes en vloeistoffen voor haar en huid zijn een goede maatregel tegen de schokken.