Maart in Europa in twee niets verhullende kaartjes
Reinout van den BornDe afgelopen maartmaand voor Europa in twee niets verhullende kaartjes, gemaakt door het Europese klimaatinstituut Copernicus. Zeer droog en ook zeer warm.
Net als in Nederland werd het weer in maart dit jaar ook in veel andere landen door hogedrukgebieden gedomineerd. Er waren twee uitzonderingen: een strook van Spanje en Portugal via het noorden van Italië naar Hongarije en delen van het voormalige Joegoslavië, en een gebied in het westen en noorden van Noorwegen.
Twee straalstromen
De twee natte zones waren de plekken waar in maart zich de twee straalstromen bevonden, waartussen de hogedrukgebieden boven ons deel van Europa ingeklemd lagen. Vooral in delen van Spanje en Portugal was de neerslagafwijking naar boven enorm. Maar ook het zuidoosten van Frankrijk, grote delen van de noordelijke helft van Italië, het zuiden van Oostenrijk, delen van voormalig Joegoslavië en Hongarije waren duidelijk natter dan gebruikelijk.
Lagedrukgebieden, die een zuidelijke koers volgden en door de subtropische straalstroom boven het zuiden van Europa werden opgepikt, waren verantwoordelijk voor de vele regen. Ook in de natte gebieden in Noorwegen werden neerslagrecords geboekt, maar dan over een langere periode dan alleen de maand maart. De straalstroom daar lag er al veel langer.
Grote regentekorten
De rest van Europa, en dan hebben we het over het overgrote deel, inclusief Groot-Brittannië en Ierland, kwam in maart erg veel regen tekort. Het continent slaat op de kaart diepbruin uit. Het hartland van de droogte lag boven het noordwesten van Europa en de zuidoostelijke helft van Scandinavië. Ook boven Zuidoost-Europa is een erg droge plek te zien.
De droogte in het noordwesten had met de ligging van de hogedrukgebieden in maart te maken, die eigenlijk niet uit onze omgeving weg te slaan waren. In het zuidoosten van Europa was de aanvoer van erg warme en droge lucht, met zuidwestelijke winden vanuit de Sahara de boosdoener. Dat daar allemaal aan de zuidflank van de lagedrukgebieden die over het zuiden van Europa naar net noordoosten trokken en ondertussen geleidelijk oplosten.
Warmte in het zuidoosten en oosten
De warme lucht in het zuidoosten van Europa dring verder door, diep Oekraïne en Rusland in. Dat waren in maart relatief gezien dan ook de warmste gebieden in Europa. Het was er overigens niet alleen de aanvoer van die warme lucht die voor de grote temperatuurafwijkingen zorgde. De combinatie van droogte en erg zonnig weer deed ook nog een duit in het zakje.
In Scandinavië waren het de zuidwestelijke winden aan de noordflank van de hogedrukgebieden bij ons en de lagedrukgebieden in het noorden die de temperaturen hoog hielden. Bij ons was het de combinatie van de droge bodem en de overdag schijnende zon die bovennormale temperaturen bracht. Met een gemiddelde maximumtemperatuur van 13,5 graden beleefden we overdag de op één na warmste maartmaand ooit. Het was dat het in de nacht nog een stuk kouder was dan anders en ook vaak vroor. Anders was maart bij ons ook een onvergetelijk warme maand geweest. Nu hebben de nachten het gemiddelde flink getemperd.
Koel in het zuidwesten
Het enige deel van Europa dat in maart kouder dan normaal was, was tegelijkertijd ook het natst. En dan moeten we opnieuw naar Spanje en Portugal kijken. Door het zeer wisselvallige weer daar en het steeds weer binnendringen van lagedrukgebieden die op grote hoogte met koude lucht gevuld waren, bleven de temperaturen duidelijk beneden normaal. Ook het zuiden en zuidoosten van Frankrijk hadden enkele plaatsen met vrij lage temperaturen.
Zoals ook het KNMI in diverse verhalen op zijn site al heeft laten zien, zijn de eerste maanden van 2025 opvallend droog verlopen en is vooral in maart al een behoorlijk neerslagtekort opgebouwd. Dat bedroeg op 1 april, de start van het droogteseizoen, al 50 millimeter. In april is het tot nu toe alleen maar verder gegroeid, want er is de eerste 10 dagen nergens regen gevallen. Tegelijkertijd maakte de zon overuren en verdampte er wel veel vocht.
Hoe gaat dit de komende maanden verder?
De grote vraag is nu hoe dit de komende maanden verdergaat. Wordt de droogte nog voor de zomer doorbroken, of verscherpt de droogte alleen maar verder? Mocht dit laatste het geval zijn, dan kunnen we onze borst voor de komende zomer nog nat maken.
Warmbloedige hogedrukgebieden pakken met een droge bodem nog veel warmer uit dan in een situatie waarin de bodem nat is, zoals voorgaande jaren. Dat we gedurende de zomermaanden met één of enkele van die warmbloedige hogedrukgebieden te maken krijgen, staat tegenwoordig wel vast. Ook dat lijkt een onderdeel van het nieuwe klimaat in Nederland te zijn.
