Atmosferische rivier nadert ons tijdens jaarwisseling

Foto boven: Het station van de Noorse plaats Finse, vanochtend in de dooi - Webcam

Voor de jaarwisseling ziet het weer er nog steeds spannend uit. Niet alleen komen we in de overgangszone tussen koude lucht in het noorden en zachte lucht in het zuiden terecht, ook kan boven Nederland een langgerekte neerslagzone gaan slepen.

Advertentie

Zo’n langgerekte neerslagzone, die duizenden kilometers bij ons vandaan begint, wordt sinds de jaren ’90 ook wel een atmosferische rivier genoemd. In het weer zijn dit bijzondere fenomenen. Regio’s die wel eens met zo’n atmosferische rivier te maken krijgen, kunnen op grote hoeveelheden regen en in sommige gevallen op overstromingen rekenen.

Het station van de Noorse plaats Finse, vanochtend in de dooi - Webcam

Zeven tot vijftien maal de Mississippi

Gebieden waar ze voorkomen zijn de west- en oostkust van Noord-Amerika, het westen van Europa (inclusief Nederland), Australië en de noordelijke delen van Zuid-Amerika. Vooral de laatste jaren zijn onderzoekers meer en meer gefascineerd geraakt door de atmosferische rivieren, die per dag een hoeveelheid waterdamp kunnen verplaatsen die ongeveer gelijk is aan 7 tot 15 keer het equivalent van de hoeveelheid water die dagelijks door Amerika’s grootste rivier, de Mississippi stroomt. Dat zijn hoeveelheden die je serieus moet nemen.

Het is de afgelopen jaren, door het optreden van atmosferische rivieren, dan ook een aantal malen tot beeldbepalende overstromingen gekomen. Zoals in 2017 toen de dam van het stuwmeer bij Oroville in Californië bijna doorbrak. Of in de winter van 2019/2020, toen het op de Britse eilanden op uitgebreide schaal tot zware overstromingen kwam.

Atmosferische rivieren transporteren ook warmte

Tot nu toe werd bij atmosferische rivieren voornamelijk aan de hoeveelheid regen gedacht, die ze regionaal veroorzaken. Nu blijkt dat ze ook grote hoeveelheden warmte transporteren.

Atmosferische rivieren zijn langgerekte fronten, vaak duizenden kilometers lang en slechts enkele honderden kilometers breed. Door hun grote lengte ontspringen ze in warme en vochtige streken op aarde. Daar pikken ze hun warmte en vocht op en transporteren die vervolgens naar regio’s, duizenden kilometers verder weg, tot in de poolgebieden.

Nu zijn er twee atmosferische rivieren

Op de weerkaarten van nu zien we er één van de Grote Oceaan in de richting van het noordwesten van de VS en het zuidwesten van Canada. Niet alleen brengt deze atmosferische rivier in die gebieden veel regen, maar stuwt ook enorme hoeveelheden zeer warme lucht het noorden van de VS en grote delen van Canada in. Met name in Canada worden voor de periode tussen kerst en de jaarwisseling extreem hoge temperaturen verwacht, tot in grote delen van het land meer dan 15 graden boven normaal. Veel records zullen er daar aangaan.

Ook op de Atlantische Oceaan ligt op dit moment een atmosferische rivier. Deze strekt zich uit van het zuidelijke deel van de Atlantische Oceaan, langs de Azoren en dan via Schotland naar het westen van Noorwegen, waar in de bergen veel regen valt.

Ook dit keer komt warmte mee

Ook deze atmosferische rivier brengt warme lucht met zich mee. Onder meer wij in Nederland zitten erin, maar ook grote delen van Scandinavië. Het dooit er. Zelfs het pleintje van het anders zo winterse (op 1222 meter hoogte gelegen) station Finse in de Noorse Bergen lag er vanochtend troosteloos bij. Met veel water, een harde wind en snel smeltende sneeuw.

Wetenschappers hebben nu ook onderzoek gedaan naar de warmte die met de atmosferische rivieren meekomt. Ze waren benieuwd waardoor die werd veroorzaakt. Een ‘extra broeikaseffect’ in de gebieden waar de atmosferische rivieren optreden, hebben ze kunnen uitsluiten. Het gaat in dit geval om warmte die – door de wind – van de ene naar de andere plaats wordt verplaatst, aan de warme kant van de fronten. En zo gaat het inderdaad ook.

En tijdens de jaarwisseling?

In Nederland bevinden we ons nog tot en met oudejaarsdag aan de warme binnenzijde van de eerder beschreven atmosferische rivier, die nu nog vanaf de Oceaan op het zuidwesten van Scandinavië is gericht. Tijdens de jaarwisseling komt hij naar het zuiden en is het afwachten wat de gevolgen voor het weer bij ons ervan zullen zijn. En ook wanneer precies.