De zomer start dit jaar rustig in Nederland, maar in het verleden waren de eerste 10 dagen van juni niet zelden het toneel van de eerste zware onweersbuien.
Een bekend voorbeeld deed zich op 4 juni 2019 voor, toen onder meer Rheden in Gelderland door een tornado werd getroffen. In dit verhaal gaan we terug naar 7 juni 1997, toen een zeer actieve onweerslijn over het land trok en op veel plaatsen chaos veroorzaakte. Meerdere mensen kwamen om en tientallen anderen raakten gewond doordat het onweer voor velen die dag volledig onverwacht kwam. Er was op radio en TV weliswaar uitvoerig voor gewaarschuwd, maar veel mensen hadden de waarschuwingen of niet gehoord, of niet gezien. De omslag van het fraaie weer van die dag naar het onweer verliep ook bijzonder snel.
Het was een prachtige zaterdag
Het was een zaterdag. Zo’n zaterdag waar iedereen aan het begin van de zomer op hoopt. De zon scheen, er waaide een zuidoostelijke wind en de temperaturen gingen als een raket omhoog. Op diverse plaatsen zou het die dag rond 30 graden worden en ook aan zee was het warm.
Ikzelf ging met een vriendin naar Texel, op bezoek bij haar ouders. We namen de boot, huurden een fiets en trokken over het eiland. Onderweg naar Den Helder zagen we op het water, dat in Noord-Holland nooit ver weg is, al een woud aan zeilen. Op allerlei plaatsen waren wedstrijden aan de gang. Nederland bivakkeerde buiten. Op Texel was het druk, de terrasjes waren vol. Iedereen genoot van de zomer. Er leek geen vuiltje aan de lucht.
Op het moment dat wij over Texel fietsten, was het weer in het zuidwesten al aan het omslaan. Een koufront trok het land binnen en werd door een lijn met felle onweersbuien gemarkeerd. Daar zat meteen heel veel wind bij. Rotterdam mat een windstoot van 128 kilometer per uur. In Zeeland werden de eerste vaartochten al afgelast, omdat de harde wind de boten op de kant dreigde te zetten. Tijdens de passage van de buien regende het hard. Was het aan de voorzijde van het front nog 27 graden, aan de achterzijde stortte het kwik in tot 17 graden. Die grote temperatuurverschillen verklaarden ook de kracht van de windstoten.
Iedereen probeerde te waarschuwen
Dat er iets bijzonders aan de hand was, werd meteorologen al snel duidelijk. Met alle beschikbare middelen, probeerden ze te waarschuwen. Extra radiopraatjes werden eraan gewaagd. Maar de vele mensen die al buiten waren, konden voor het grootste deel niet meer worden bereikt. Ikzelf kende de verwachting voor die dag en begon toch een beetje gespannen te raken. Maar op Texel was nog niets aan de hand. Het was warm en zonnig. We kwamen op een terrasje terecht en aten een ijsje. Er was alleen wat cirrus in de lucht.
Toen we aan het einde van de middag op de camping terechtkwamen, stond in de caravan de televisie aan. Het nieuws was ervoor en we zagen beelden van het IJsselmeer, waar veel zeilboten waren omgeslagen. Mensen waren in nood, er waren er verdronken. Op allerlei plaatsen waren bomen omgewaaid en was het verkeer in moeilijkheden. Nu begin ik hem toch een beetje te knijpen. Het begon dicht te trekken. De buien waren in de buurt.
Zwaar weer op de camping
Zwaar onweer op de camping, daar had ik het niet mee. In het verleden had ik het in met name Spanje al vaak meegemaakt. In de tent, onder een boom, en dan waar onweer over je heen. Met onophoudelijke bliksems, wolkbreukachtige regens en wat al niet meer. Ik was bang voor hagel, voor de wind die je bij onweer vaak hebt en voor blikseminslagen. Om over een windhoos nog maar te zwijgen. En nu kwam er zo’n lijn aan, waarin al deze elementen tot de mogelijkheden behoorden. En zat ik in een caravan, angstig naar de lucht te staren.
Ineens was hij er: de rolwolk, daarna de bui. Tot grote hilariteit van de rest dook ik onder de tafel. Daar zat ie dan, de meteoroloog, bang als hij was dat de caravan zou wegwaaien. Het viel – tenminste op Texel – uiteindelijk allemaal erg mee. De buienlijn had het hoogtepunt van zijn activiteit al achter zich gelaten. Ja, het onweerde wel en het regende even flink, maar de wind bleef binnen de perken en alles op de camping bleef gewoon staan. Toch waren de beelden op televisie uit de rest van het land indrukwekkend. Bekijk het filmpje bij dit verhaal maar eens. Het geeft een beeld van de chaos die dag en de manier waarop iedereen verrast werd.
Doden en gewonden
Uiteindelijk kwamen 5 mensen om het leven, op het water, maar ook op het land. En werd er veel schade aangericht, onder meer door omwaaiende bomen en blikseminslagen. Ook het verkeer op diverse snelwegen kwam tijdens het onweer in moeilijkheden. Op het water hadden de reddingsdiensten de handen vol om opvarenden van hun omgeslagen boten te halen. Sommige boten waren een tijdje vermist, maar werden later alsnog teruggevonden.
Samen met de storm van 25 januari 1990 was de passage van de buienlijn op7 juni 1997 een belangrijke reden voor het KNMI om het systeem van weerwaarschuwingen op te zetten, zoals we dat nu kennen. Met als doel een herhaling van dit soort situaties te voorkomen.
