Hoe schonere lucht onze zomers warmer maakt

Foto boven: Stofdeeltjes, door menselijke activiteit in de atmosfeer gebracht, hebben grote invloed op de energiehuishouding in de aardatmosfeer. Schonere lucht kan zo tot warmere zomers leiden - Wikipedia

De opwarming van de aarde leidt niet alleen tot hogere temperaturen, maar ook tot veranderingen in het stromingspatroon in de atmosfeer. En die luchtstromen bepalen weer in hoge mate hoe het weer er bij ons en in andere regio’s uitziet.

Advertentie

In een verhaal op deze site hebben we onlangs nog laten zien hoe drastische veranderingen in het stromingspatroon op het Noordelijk Halfrond in de laatste tientallen jaren de winter bij ons in Noordwest-Europa een enorme knauw hebben gegeven.

Stofdeeltjes, door menselijke activiteit in de atmosfeer gebracht, hebben grote invloed op de energiehuishouding in de aardatmosfeer. Schonere lucht kan zo tot warmere zomers leiden - Wikipedia

Temperatuurverschil tussen Noordpool en evenaar

Veranderingen in de temperatuurverdeling tussen het Noordpoolgebied en de tropische zones rond de evenaar zouden hiervan de belangrijkste oorzaak moeten zijn, zo is de consensus. Met daarbij de aanname dat de poolgebieden sneller opwarmen dan de (sub)tropen.

Een nieuwe groep onderzoekers wijst erop dat het weleens zo zou kunnen zijn dat ook aerosolen daarbij een rol, zo niet een nog grotere rol spelen. Een groep wetenschappers onderzocht hoe het schoner worden van de lucht in de periode tussen 1980 en 2020 tijdens de zomermaanden de belangrijkste luchtstromingen en weersystemen in de atmosfeer beïnvloedde.

Schonere lucht, meer invallende straling

Op de Grote Oceaan en de Atlantische Oceaan leidde het schoner worden van de lucht boven Eurazië en Noord-Amerika ertoe dat meer zonnestraling het aardoppervlak kon bereiken. Dat had daar extra warmte tot gevolg die in de lucht terechtkwam.

Boven de Oceanen bleek deze warmte zich in een band tussen 40 en 70 graden noord op te hopen. De temperatuurverschillen tussen de warme zones rond de evenaar en de koudere, aan de noordzijde van het Noordelijk Halfrond, namen hierdoor af.

Vaker extreme hitte

De straalstroom en de bijbehorende weersystemen werden hierdoor in de zomermaanden minder sterk en dat leidde tot het vaker optreden van extreem hete drukverdelingen. Met de daarbij behorende hittegolven die soms ingrijpende gevolgen hadden.

In het zuiden en oosten van Azië was een tegenovergestelde beweging te zien. Daar nam de luchtverontreiniging juist toe en kwamen meer aerosolen in de atmosfeer terecht. Het gevolg was hier dat er minder warmte bij het aardoppervlak en dus in de lucht erboven terechtkwam, maar dat wel op veel lagere breedten, tussen 25 en 40 graden noord.

Ook hierdoor afnemende temperatuurgradiënt

Ook dit effect vlakte de temperatuurgradiënt tussen het noorden en het zuiden van het noordelijk halfrond af, resulterend in het minder sterk worde van de straalstroom en de bijbehorende weersystemen, gedurende de zomermaanden.

Het mooie van dit onderzoek is dat het iets verklaard dat we de laatste tijd vaker zien, maar waarvan we eigenlijk toch niet precies wisten waardoor het kwam. Het steeds vaker optreden van zogenoemde ‘hittekoepels’ of ‘heatdomes’, hogedrukgebieden die met warme lucht zijn gevuld en regionaal tot extreme hittegolven kunnen leiden, zou ermee verklaard kunnen worden. En ook het feit dat ze af en toe zo lang op dezelfde plaats blijven liggen.

Ontzwaveling scheepsbrandstof

Jammer is tegelijkertijd dat de ontzwaveling van de scheepsbrandstof, die recentelijk is doorgevoerd, nog buiten het bestek van dit onderzoek viel. Daarvan is inmiddels duidelijk dat die maatregel de energiebalans in de atmosfeer, tussen invallende en uittredende straling, nog verder uit het lood heeft geslagen. Ook dit zou dus een grote invloed kunnen hebben. Maar dat weten we pas als er nieuw onderzoek is gedaan. En dat zal er ongetwijfeld komen.