Inleidende beschietingen richting de winter van 2025

Foto boven: In het Noorse Finse konden treinpassagiers op het perron van het plaatselijke station gisteren al een sneeuwpop bouwen - Webcam

We zitten middenin de herfst, de tijd waarin de atmosfeer op het noordelijk halfrond naar de winterstand wordt omgebouwd. Waarin de basis wordt gelegd voor de drukverdeling gedurende de wintermaanden. En wellicht al de vraag wordt beantwoord of het bij ons de zoveelste zachte, of misschien toch een iets koudere winter zal worden.

We zijn halverwege en er vallen al een paar dingen op. Zo is de sneeuwbedekking in Siberië op dit moment aan alle kanten groter dan normaal. Dat verschil is in de afgelopen week opgebouwd. Begon de opbouw van het sneeuwdek in de eerste dagen van oktober nog kalm, nadat zich boven de Oeral een hogedrukgebied vestigde en koudere lucht vanuit het noorden (vanuit het poolgebied eigenlijk) het gebied kon veroveren, breidde het gebied met sneeuwbedekking zich sneller uit. Om op dit moment duidelijk op het gemiddelde voor te lopen.

Webcam Finse — In het Noorse Finse konden treinpassagiers op het perron van het plaatselijke station gisteren al een sneeuwpop bouwen - Webcam

Invloed op poolwervel

Ook de komende tijd lijkt het in Siberië aan de koude kant te blijven en kan het sneeuwdek zich verder uitbreiden. Er zijn meteorologen die denken dat een uitgestrekt sneeuwdek in Siberië helpt bij het zwakker maken van de poolwervel rond de Noordpool gedurende de wintermaanden. Boven de sneeuw koelt het sterker af dan anders, zeker in de gebieden die nu al sneeuw hebben en normaal nog niet. Ook kan het hogedrukgebied, dat zich boven de sneeuw van Siberië vestigt, groter en sterker worden. Via een kettingreactie heeft die ontwikkeling later in de winter mogelijk invloed op de kracht van de poolwervel en op die manier op de drukverdeling, die in hoge mate bepaald wordt door die atmosferische straalstroom rond de Noordpool.

Aan de andere kant van de wereld, in Canada ligt nu juist veel minder sneeuw dan normaal. Het enorme land heeft verreweg de warmste septembermaand ooit achter de rug. Het vorige record, stammend van vorig jaar, werd landsbreed met maarliefst 0,64 graden verbroken. Op diverse plaatsen verliep september er gemiddeld meer dan 6 graden warmer dan gebruikelijk. Geen wonder dat de winter er tot nu toe nog niet echt op gang heeft weten te komen.

Canada blijft nog warm

Ook de komende tijd is het in grote delen van Canada veel warmer dan normaal. Alleen in het zuidoosten worden de komende week een paar wat koudere dagen verwacht en kan hier en daar ook sneeuw vallen. Wat later komt deze koude lucht boven het oostelijke deel van de VS terecht. Vanuit het noordwesten wordt het in het koudere Canadese deel dan weer een stuk warmer. Tegelijkertijd dringt koudere lucht op zijn beurt het noordwesten van Canada binnen.

Opvallend gedurende de afgelopen weken was hoe zwak de poolwervel boven de Noordpool aan het winterhalfjaar begon. Nu en dan zat de windsterkte in de wervel tegen recordlage waarden aan of kwam daar zelfs onder. Er was ook invloed op het weer zichtbaar. Zo waren de AO-index en de NAO-index sterk negatief. Boven en rond de noordpool lagen daardoor hogedrukgebieden die ervoor zorgden dat het in het Arctische gebied steeds veel warmer dan normaal was. De koude lucht kon er makkelijk ontsnappen, onder meer dus richting Siberië.

Weinig zeeijs in Noordpoolgebied

Een gevolg van de warmte van de laatste tijd in het poolgebied is dat er, ondanks het feit dat het einde van het smeltseizoen alweer een maand achter ons ligt, maar mondjesmaat nieuw zeeijs is bijgekomen. Beide doorgangen (aan de Russische en aan de Canadese kant) zijn feitelijk nog open voor scheepvaart. Aan alle zijden van het poolgebied komen grote ijstekorten voor. Nu ziet het ernaar uit dat zowel de NAO-index als de AO-index de komende tijd sterk positief wordt. De luchtdruk boven het poolgebied gaat dan ook flink omlaag, de koude lucht kan er beter worden vastgehouden en de temperaturen zullen eindelijk verder dalen. Dit betekent dat we uiteindelijk ook een versnelling in de groei van de zeeijsbedekking zullen moeten gaan zien.

En dan hebben we nog de wereldzeeën. In weerwil van alle verwachtingen is La Niña op de Grote Oceaan, langs de evenaar in het gebied tussen Zuid-Amerika aan de ene kant en Australië en Indonesië aan de andere kant, nog steeds niet op gang gekomen. Daar waar de meeste modelberekeningen er voor de komende wintermaanden nog van uitgaan dat de verwachte La Niña er alsnog komt, heeft het Europese model haar geschrapt. Dit model gaat er nu vanuit dat we de komende winter met neutrale omstandigheden zullen gaan doorkomen.

Warme zeewater noordelijke deel Grote Oceaan

Een laatste opvallende ontwikkeling doet zich op de noordelijke helft van de Grote Oceaan voor. Daar is het zeewater in het gebied tussen Japan aan de ene en Canada en de VS aan de andere kant enorm warm, een fenomeen dat de komende winter blijft bestaan. Het lijkt heel sterk op de aanloop naar de winter van 2014, die in Canada en de VS nogal stevig uitpakte, maar daardoor in Europa een enorme sof was. Met veel zuidelijke winden, eigenlijk geen winterweer en bijzonder hoge temperaturen. Dit is ook iets om de komende tijd in ons achterhoofd te houden.