Er was op 24 augustus toch een windhoos in Meppel

Foto boven: Beeld van de windhoos die op 24 augustus over Meppel trok - Still uit video

Grote delen van Nederland werden zaterdagavond 24 augustus door zware onweersbuien getroffen, die vooral in een spoor van Utrecht via het noorden van Gelderland en Flevoland naar Overijssel, Drenthe, Friesland en Groningen veel schade aanrichtten.

Met name in Drenthe hielden de buien huis. We hebben er op deze site al meerdere malen over geschreven. Naar aanleiding van onze publicaties over de schade in het Dwingelderveld, bij Zuidveld en rond het Gasselterveld en ’t Nije Hemelrijk heeft RTV Drenthe ook aandacht aan de schadesporen besteed. Daarbij is een oproep gedaan om meer informatie te leveren. Daar is massaal op gereageerd. Er is allerlei nieuws boven water gekomen. Met die informatie hebben we opnieuw meerdere dagen in Drenthe onderzoek gedaan. De resultaten hiervan presenteren we de komende tijd in enkele nieuwe verhalen. En we beginnen vandaag in Meppel.

Beeld van de windhoos die op 24 augustus over Meppel trok - Still uit video

Voorgeschiedenis

Eerst nog even iets van de voorgeschiedenis. Nadat in de ochtend van 24 augustus warme lucht was binnengedrongen, waarin het in het oosten op veel plaatsen 28 tot 30 graden werd, trok rond een uur of 4 een onweerscomplex Zeeland binnen. Het breidde zich met hoge snelheid noordoostwaarts uit. Eerst was het een rechte lijn die in zijn geheel naar het noordoosten trok en steeds langer werd, later werden in die lijn steeds individuele cellen zichtbaar. De actiefste daarvan trokken naar het noordoosten en zetten de boel daar behoorlijk op zijn kop.

De cel, die rond 18.45 uur in Meppel grote schade zou aanrichten, heeft eerder op zijn pad bij Hollandsche Rading al honderden bomen ontworteld. Ook kwamen er schademeldingen uit Flevoland, Kampen en Genemuiden. We zijn daar niet voor onderzoek geweest.

De naderende rolwolk, met daarin het draaiende deel, gezien vanaf het sportpark. Via Christiaan Ulrich en gefilmd door zijn zoon.

Een klein beetje theorie

Om verder te kunnen vertellen, hebben we ook een klein beetje theorie nodig. Zonder daar al te diep op in te gaan, is het van belang om te weten dat de buien erg snel bewogen. Nog geen 3 uur nadat ze in Vlissingen aan land waren gekomen, bereikten ze Meppel al. Een hemelsbrede afstand van 230 kilometer werd in twee uur en drie kwartier afgelegd. Dit betekent dat de buien een snelheid van ruim 83 kilometer per uur hadden. Dat is echt enorm snel.

Zeker bij dergelijke snel bewegende buien (gedreven door de grote kracht van de wind in de bovenlucht) gebeurt het niet zelden dat zich uit zo’n buienlijn een systeem vormt dat in het Engels een Line Echo Wave Pattern (LEWP) wordt genoemd. Dat is nog steeds een buienlijn, maar dan wel één met golven erin. Die golven ontstaan doordat zich op de lijn buien vormen die kenmerken van een supercell krijgen. Verder zegt de theorie dat op dergelijke buienlijnen op uitgebreide schaal valwinden voorkomen. Bij de supercells, die in de lijn zitten ingebed, kan het ook tot tornado’s komen. Die valwinden zijn in Drenthe op zeer uitgebreide schaal gemeld, maar tot tornado’s lijkt het in een enkel geval ook te zijn gekomen. En het eerste geval komen we meteen al bij de bespreking van de gebeurtenissen in Meppel tegen.

Het draaiende deel van de buienwolk nadert. Via Sabine Schadenberg.

De supercell trekt langs Meppel

De supercell, want daar is op dat moment al duidelijk sprake van, komt rond 18.45 uur bij Meppel aan. Het kritieke punt aan de zuidoostkant van de bui passeert daarbij de in het zuidwesten van de stad gelegen wijken Berggierslanden en Koedijkslanden.

Een wild ogende shelfcloud komt op dat moment vanuit het westzuidwesten op de stad af. Veel mensen zien dat en kijken verbaasd omhoog. Sommige grijpen hun telefoon en beginnen te filmen. Onder de shelfcloud is een wolk te zien die zeer snel draait. Veel mensen schrikken ervan, helemaal als ze vanuit de verte een luid geraas horen opkomen. Sommigen zien al delen van daken, takken en blad de lucht ingaan. Diverse mensen denken, vanwege het kabaal waarmee de wind komt aanzetten, ook meteen dat het een windhoos is.

Enorme schade

Het vervolg is bekend. De wind raast met een enorm tempo door de twee wijken en richt in een langgerekt spoor met een breedte van ongeveer tweehonderd meter grote schade aan. Veel bomen gaan om, boomtoppen worden uit bomen getrokken, takken breken af, daken raken beschadigd en zelfs een heel deel van een gevel wordt weggeslagen.

Nadat de wind de wijk is gepasseerd, krijt ook sportclub MSC er nog mee te maken. Onder meer de hoofdtribune loopt grote schade op. En alvorens die eerste windvlaag de stad weer verlaat, wordt ook nog schade aangericht in de oostelijke wijk Oosterboer.

De passerende windhoos vanaf een balkon gefilmd. Via Glenda van Oorschot.

Valwind of windhoos

In eerste instantie wordt een valwind als veroorzaker van de schade gezien. Zo’n valwind is er in Meppel ook geweest, maar pas toen de regen van de bui de stad bereikte. Het eerste windevent had al plaats op het moment dat er nog geen regen viel. Er is veel dat erop wijst dat het hierbij toch om een windhoos, een relatief zwakke tornado is gegaan. Eigenlijk laten de diverse beelden die ervan zijn gemaakt dit al zien. We zullen er enkele bij dit verhaal plaatsen. Een andere aanwijzing is het lawaai waarmee de wind kwam opzetten. Verder zie je op veel filmpjes de diverse windrichtingen die bij een tornado horen ook wel terug.

Het is hierbij belangrijk om te bedenken dat de windhoos met een noodgang over de wijk trok. Omdat het hierbij om een zwakke tornado ging, was vooral de rechterkant van de wervelwind (die linksom draaide) goed ontwikkeld. Dit was het deel dat met de treksnelheid van de bui mee koppelde. De linkerkant van de wervel, die tegen de bewegingsrichting van de bui in ging, was veel minder duidelijk te zien. Alleen toen de windhoos in natuurgebied de Oeverlanden, aan de westkant van Berggierslanden (dichtbij de provinciegrens met Overijssel) een pas op de plaats maakte, was de onderkant van de slurf wel goed te zien. Dit moment is gefilmd.

Geen duidelijke slurf

Daarna trok de hoos door de wijk, kreeg meer tegenstand, maar hield zijn circulatie toch min of meer in tact. En dat is de reden waarom zoveel schade is aangericht. De hoos bevond zich ook precies op de plek van de bui waar je hem theoretisch zou verwachten. Omdat het een relatief zwakke tornado was, zag je in de lucht geen duidelijke slurf. Wel was onder de shelffcloud, zoals eerder al aangegeven, een zeer snel draaiende wolk te zien. Het kan bijna niet anders of de wervelwind heeft zich hieronder gevormd. Op de flimpjes past het goed bij elkaar.

De passage van de windhoos was voor veel mensen in de wijk een angstaanjagende gebeurtenis. Sommigen raakten in shock. Begrijpelijkerwijs waren de gebeurtenissen ook in de dagen daarna het gesprek van de dag. Inmiddels zijn we een aantal weken verder. Maar nog steeds, als een bui de stad nadert en de wind opsteekt, zijn veel mensen – vanwege toen – nog steeds angstig.

Dwingelderveld en schadespoor richting Schoonloo

In het volgende verhaal blijven we de Meppeler bui volgen. We zullen zien dat de bui een schadespoor heeft achtergelaten, helemaal i9n de richting van Schoonloo.

Met grote dank aan alle mensen uit Meppel die ons informatie hebben verstrekt.