Hoe weer en lading in atmosfeer ons welbevinden beïnvloeden

Foto boven: Tijdens zomerperiodes zoeken mensen massaal het strand en het water op. Dat is niet voor niets - Grieta Spannenburg

Het was de afgelopen dagen prachtig zomerweer in Nederland. De zon scheen bijna ongehinderd, het was warm (misschien wel te warm) en mensen liepen blij rond. Er kwam een ware uittocht naar de stranden op gang, de parken lagen vol en in de bossen was het druk. Iedereen genoot van dit mooie weer. Of was er ook een groep die dat niet deed?

Als je wat dieper doorvraagt in de bevolking tijdens een zomerperiode, dan blijkt dat lang niet iedereen zich goed voelt als het zonnig en warm is. Er wordt misschien niet zoveel over gepraat, want de sociale norm is toch dat zomerweer goed, gaaf, hip en happening is: het moment om naar buiten te komen en de beste kant van jezelf te laten zien. Dan roepen dat je je niet prettig voelt in zo’n weertype, wordt door anderen misschien niet geaccepteerd. De waarheid is dat dit voor veel mensen in de zomer, als het warm is, wel de praktijk van alledag is.

Grieta strand en water — Tijdens zomerperiodes zoeken mensen massaal het strand en het water op. Dat is niet voor niets - Grieta Spannenburg

Nuchter land

Nederland is een nuchter land. We nemen het leven zoals het komt en passen ons eraan aan. Klagen over het weer is van alledag, maar met zijn allen vinden we wel dat het geen zeuren moet worden. Je kunt er immers niks aan doen. Daar waar bioweerberichten, waarin een relatie wordt gelegd tussen het weer en het menselijk welbevinden, in de landen om ons heen de gewoonste zaak van de wereld zijn, worden ze in Nederland met argwaan bekeken en al snel als ‘onzin’ weggezet. Er is in onze samenleving dan ook nauwelijks aandacht voor.

Helemaal terecht is dit niet, want voor een flinke groep mensen blijkt er wel degelijk (en wetenschappelijk aantoonbaar) een verband te zijn tussen hoe ze zich voelen en de weersontwikkeling van dat moment. Er is een berg aan wetenschappelijke literatuur beschikbaar over de relatie tussen het ladingsveld in de atmosfeer en het welbevinden van een flink deel van de mensheid. In landen, waar plotselinge veranderingen in het ladingsveld als gevolg van de weersontwikkeling aan de orde van de dag zijn, houden ze er zelfs rekening mee.

Elektrische lading

In de natuur heeft een klein deel van de luchtmoleculen een elektrische lading, een positieve of een negatieve. Uit de berg aan wetenschappelijk onderzoek blijkt dat als positieve ionen overheersen (deeltjes met een positieve lading), of als het totale aantal ionen tot een laag peil zakt, veel mensen zich ongemakkelijk, geïrriteerd of zelfs neerslachtig voelen. Op zo’n manier dat die gevoelens ook ten koste gaan van hun activiteiten. Ze werken minder efficiënt en kunnen gejaagd, opstandig en in extremere gevallen depressief worden.

Aan de andere kant voelen mensen, die er gevoelig voor zijn, zich veel beter als de concentratie ionen hoger is, en vooral als daarbij de negatieve ionen (de deeltjes met een negatieve lading dus) in de meerderheid zijn. Ze zijn mentaal dan een stuk alerter, voelen zich psychologisch gezien een stuk prettiger en gaan daardoor veel doelmatiger te werk.

Droge en hete winden

Koppel je dit aan weertypen, dan zijn perioden met een droge, hete wind (waarin veel stof en luchtverontreiniging in de lucht zit) bij uitstek perioden waarin de positieve deeltjes de macht grijpen, maar waarin ook veel ionen uit de lucht verdwijnen. Stapelwolken in de lucht, maar ook naderende onweersbuien, duwen veel positieve ionen voor zich uit. Tijdens onweersbuien zorgen regen en bliksem ervoor dat weer veel negatieve ionen in de lucht komen. Voelen mensen zich voorafgaand aan de bui eerder opgejaagd en geïrriteerd, erna is er de opluchting.

Veel negatieve ionen tref je in de lucht in bossen, bij watervallen en op het strand aan. Die laatste twee plekken zijn bij uitstek de plekken waar water (aan zee door de golven) op zichzelf valt en zo in vernevelede vorm in de lucht komt. Bij bomen is het de verdamping van het water uit de bladeren en naalden die hetzelfde doet. Onwillekeurig voelen we dit als mensen aan. Het is niet voor niets dat we tijdens warme en zonnige perioden naar de zee, de stranden, het bos, naar watervallen, parken of fonteinen gaan en het daar vaak zo enorm druk is. Onbewust weten we dat we ons door de negatieve ionen in de lucht daar prettiger voelen. En heb je niets anders bij de hand, dan ga je thuis meerdere malen per dag onder de douche staan.

Er is al veel bekend

Hoewel het proces nog niet helemaal wordt begrepen, is al wel veel bekend. Positieve ionen maken in de bloedbaan van de bloedplaatjes onder meer histamine en serotonine los. Het lichaam reageert daarop door adrenaline aan te maken, een echt stresshormoon. Dit is ook de reden waarom mensen opgejaagd raken, geïrriteerd en hun concentratie verliezen.

Om de adrenaline in het bloed te neutraliseren, maakt het lichaam vervolgens cortisol aan. Dat hormoon ruimt de adrenaline en serotonine in het bloed weer op, maar doet dat ook in de hersenen. Een gebrek aan serotonine in de hersenen kan een gevoel van neerslachtigheid en – als het langer duurt – ook depressiviteit veroorzaken. Bij weersveranderingen, die in de atmosfeer tot een overmaat aan positieve ionen leiden, kunnen die gemoedstoestanden elkaar in een hoog tempo opvolgen. En dus veel invloed hebben op het welbevinden van mensen.

Woestijnwind

De meest extreme vorm van ladingswisselingen doet zich voor als bijvoorbeeld in Israël, de Verenigde Staten of in landen rond de Middellandse Zee een woestijnwind opsteekt. Of in de Alpen een föhnwind. Vooral vlak voordat het zover is (dichtbij het front van die warme wind dus) kunnen de hoeveelheden positieve ionen in de lucht van het ene op het andere moment sterk oplopen. En in de maatschappij grote reacties opwekken.

Overigens reageren dieren en planten er ook op. In die landen staan vaak extra politie, ambulances en ziekenhuispersoneel paraat, doordat mensen zich agressiever gedragen, er meer ongevallen zijn en meer zelfdodingen of pogingen daartoe. Ook komen op de wegen meer dieren om bij aanrijdingen en is er tijdelijk meer stress in de maatschappij. In Israël wordt zelfs in de rechtspraak bij de stafmaat voor sommige delicten hiermee rekening gehouden.

Ook in Nederland komen dergelijke weersveranderingen natuurlijk voor. Een hete en zonnige periode is bij ons ook vaak een tijdvak waarin zich veel luchtverontreiniging en stof in de atmosfeer opbouwt. Dit zijn zeer geschikte omstandigheden om ionen niet alleen uit de lucht te halen, maar ook de positieve ionen (in elk geval tijdelijk) in de meerderheid te laten komen. Helemaal als de lucht vol zit met stapelwolken, of er een onweersbui nadert.

In huis en op kantoor

Andere plekken die slecht zijn voor het welbevinden van mensen, die er gevoelig voor zijn, creëren we zelf. In huis en op kantoor bij voorbeeld, waar veel van de elektrische apparatuur en verlichting notoire verstoorders van het ladingsveld zijn. Helemaal als ook nog eens airconditioning of ventilatie wordt gebruikt die hiermee geen rekening houdt. Het binnenklimaat raakt hierdoor snel verziekt. Een syndroom als het sickbuildingsyndroom is zo snel verklaard. Om over het klimaat in auto’s met altijd de ramen dicht maar te zwijgen.

Je kunt er zelf van alles aan doen. Door er in eerste instantie voor rekening mee te houden, maar ook door in huis maatregelen te nemen. Zoals het op peil houden van de luchtvochtigheid (tussen 40 en 60 procent is ideaal), de lucht binnen niet muf te laten worden (ventilatie, maar dan wel op de juiste manier) en door het ladingsveld op peil te houden. Daarvoor kunnen tegenwoordig ionisatoren worden ingezet. Laat je door deskundigen goed informeren. Voor buiten weten we het al. Ga naar het water of de natuur in. Dan komt het wel goed.