In een buienlijn, die zaterdag 24 augustus vanaf de tweede helft van de middag vanuit het zuidwesten over het land trok, vormden zich twee zware buien met supercell-trekken. Eén ervan trok van Utrecht via Flevoland en Overijssel naar Drenthe en Groningen. In meerdere afleveringen reconstrueren we de komende dagen het pad van deze bui.
Vandaag nemen we een kijkje in het Dwingelderveld en in de omgeving van Spier. Spier was zaterdagavond een tijdje in het nieuws, doordat de A28 ter plaatse was afgesloten. Tijdens de passage van de onweersbui waren meerdere bomen op de weg terechtgekomen die eerst verwijderd moesten worden. Fotograaf Karin Broekhuijsen en ik besluiten enkele dagen later ter plaatse een kijkje te nemen. 0m de schade met eigen ogen te kunnen zien.
In het verlengde van Meppel
Voor wat de weerssituatie van afgelopen zaterdagavond betreft, ligt het Dwingelderveld (als je met de trekrichting van de bui rekening houdt) precies in het verlengde van de valwind die Meppel trof. En Spier ligt weer in het verlengde van het gebied in het Dwingelderveld waar grote schade is ontstaan. We hebben dus steeds met dezelfde oorzaak van doen.
Het parkeerterrein aan de Oude Postweg in Spier is druk, als we er aankomen. Veel mensen zijn in het gebied op pad. In het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer vragen we een medewerkster waar we de schade kunnen vinden. Ze wijst naar de overkant van de weg. We steken over en gaan via het fietspad op pad. Tegemoetkomende fietsers vragen we naar wat ze hebben gezien. Ze wijzen ons de weg en zijn helemaal vol van wat ze zijn tegenkomen. ‘Het is ongelooflijk’, vertelt de een na de ander. ‘En wat zonde van die bomen’.
Je ruikt het verse blad
Het is een hele tippel met alle spullen die we bij ons hebben. De ene keer lopen we door het bos, dan volgt weer een open plek in de zon. Zijn het eerst voornamelijk takken die uit de bomen zijn gewaaid die we in het boa aan weerszijden van het fietspad zien, later treffen we de eerste omgewaaide bomen aan. Je ruikt er het verse blad, zoals dat op de grond is gekomen. Het doet me denken aan de geur die ik in Leersum opsnoof, de dag nadat de valwind daar had toegeslagen. Het is een alom aanwezige geur die je niet kunt missen.
De route brengt ons in de buurt van het Koelevaartsveen. We passeren een complex met vrij dunne dennenbomen. Het gros ervan is afgebroken en omgewaaid. De bomen liggen allemaal vanuit het noordwesten. Eerst verbaas ik me daarover, maar een blik op de kaart geeft al snel het antwoord. Aan de noordkant van het boscomplex bevindt zich een laagte met daarin een meer. De valwind heeft hier de weg van de minste weerstand gekozen en is door de laagte bijna pal naar het oosten bewogen. De wind is daarbij aan de randen van de laagte door het daar aanwezige bos afgeremd en op die manier het bosperceel ingetrokken. Daarmee is de valrichting van de bomen vanuit het noordwesten te begrijpen en goed te verklaren.
‘Daarginds, daar is het pas erg’
Terwijl we staan te kijken, passeren vele fietsers. We moeten verder lopen, zeggen ze allemaal. ‘Want daarginds, daar is het pas erg’. Dat verder lopen valt niet mee. Steeds vaker komen we omgewaaide bomen tegen die de doorgang blokkeren. Aan de geitenpaadjes, die overal zijn ontstaan, kun je goed zien hoeveel mensen zijn komen kijken. Dat moet ook snel gebeuren, want overal hoor je de kettingzagen en wordt hard gewerkt om alles op te ruimen.
Een stukje verderop lopen we het door wandelaars en fietsers eerder al beloofde kerngebied van de schade binnen. Het ligt aan de rand van een open vlakte. Op deze plaats is de valwind vrijwel ongehinderd vanuit het zuidwesten aan komen zetten. De schade is hier overweldigend. Op de hoek van de vlakte staat een perceel met onder meer dikke beukenbomen. Er staat er bijna geen een meer overeind. We kijken er tegen enorme kluiten aan, verbonden met dikke stammen die roerloos op de grond liggen. Het is moeilijk voor te stellen met wat voor geweld de wind hier tekeer moet zijn gegaan. De mensen die het zien, kijken hun ogen uit.
De tornado van Oostmalle
Een Belgisch echtpaar fietst hier ook rond. Ze maken zich bekend en vertellen dat ze uit de Belgische plaats Oostmalle komen, op de dag van de tornado’s van Chaam en Tricht (25-06-1967) ook door een tornado getroffen. De tornado ging door het centrum van de stad, waar op dat moment een feest aan de gang was. Binnen enkele minuten tijd werden zo’n honderd huizen min of meer verwoest. Ook de kerk liep enorme schade op. Meer dan honderd mensen raken gewond, maar als door een wonder komt niemand om het leven.
De man uit België kan zich de tornado nog goed herinneren. Hij was 8 jaar en moest net als de anderen in huis van zijn vader binnen blijven. ‘Het was veel te gevaarlijk buiten’. Uiteindelijk mistte de tornado hun plek op zo’n 500 meter, maar het was voor het gezin een angstig moment. ‘Wij lachen niet om stormen’, zegt hij, alvorens de twee weer verder fietsen.
Schiereilandje
We lopen nog een stukje door, het ene na het andere obstakel ontwijkend. De bomen hier liggen allemaal vanuit het zuidwesten, precies zoals je zou verwachten. Een schiereilandje, aan de linkerkant van het fietspad, is extra zwaar getroffen. De dennenbomen zijn bijna allemaal óf afgeknapt, of omgezaagd door de werkers die ook hier al aan de gang zijn geweest. Het is een imposant gezicht. Ik voel me weer zoals toen die avond in Leersum en ik al die mensen zag die nauwelijks konden bevatten wat ze hadden meegemaakt. Of nog enkele jaren daarvoor in Rheden, waar net een tornado door het dorp was getrokken.
Ook al weet ik maar al te goed waartoe de natuur in staat is, als je het ook echt ziet, is het toch indrukwekkend en zelfs overweldigend. De provincie Drenthe heeft al aangegeven waarschijnlijk maanden bezig te zijn met het opruimen van de schade. Als je de omvang ervan alleen al op deze locatie ziet, is wel duidelijk waarom. En er zijn nog zoveel meer plaatsen waar het onweer en de wind hebben toegeslagen. Er is dus ongetwijfeld nog heel veel te doen.
Tornadospoor
Morgen vertellen we over een mogelijk tornadospoor, dat we op weg naar het Dwingelderveld hebben gevonden. En waarop ook een hoeveelheid zeer indrukwekkende schade te zien was.
Met grote dank aan Karin Broekhuijsen
Verder lezen:
Onweer 24 augustus: mogelijk tornadospoor dwars door Drenthe
Supercell 24 augustus: valwinden en mogelijke windhoos, op weg naar Schoonloo
Gasselterveld en 't Nije Hemelrijk: laatste stop Drentse supercell
Onweer 24 augustus: schadespoor valwind Gasselterveld nu compleet
Onweer 24 augustus: windhoos trekt van Eext naar Nieuwe Pekela
Onweer 24 augustus: ook Dwingelderveld herbergt spoor windhoos
