Vooral het noordoosten van Nederland werd op zaterdag 24 augustus door enkele zeer zware onweersbuien getroffen. Twee daarvan hadden supercell-trekken en de meest opvallende trok via Meppel, het Dwingelderveld en Spier in de richting van Gasselte, Gieten en daarna Veendam. In de baan van deze bui zijn bijzondere dingen gebeurd.
Gisteren beschreven we op deze site de enorme schade, die tijdens de passage van de bui in het Dwingelderveld, nabij Spier is aangericht. De A28 bij Spier was op 24 augustus in de avond zelfs een tijdje afgesloten, omdat diverse omgewaaide bomen vanaf het wegdek verwijderd moesten worden. De valwind hier sloot naadloos aan op die in Meppel.
Pad van de supercell
Laten we de supercell nog eens volgen. Tussen kwart voor 7 en 10 voor zeven passeert de zuidoostelijke punt van de bui, die dan de eerste trekken van een supercell begint te vertonen, Meppel. Er speelt zich daar een zeer sterke valwind af, met mogelijk ook een enkele gustnado daarbij; een kortdurende wervelwind die op de kop of aan de randen van de valwind ontstaat. Zo’n gustnado kan lokaal extra schade veroorzaken. Op X (het voormalige twitter) is een filmpje te zien met daarop een deel van de shelfcloud, die duidelijk rotatie vertoont.
De bui trekt verder naar het noordoosten en krijgt in de buurt van Westerbork duidelijker de trekken van een supercell. Het is dan vijf over zeven. Overigens is er in Westerbork zelf geen stormschade gemeld, tenminste niet waar wij nu van afweten. De zuidoostelijke punt van de bui lijkt Westerbork ook net te missen en ten wetnoordwesten verder naar het noordoosten te trekken. In de minuten hierna zou het echter interessant worden.
Via het Oranjekanaal naar Zuidveld
Terwijl we op weg zijn naar het Dwingelderveld en Spier, zegt Karin dat we het beste langs het Oranjekanaal naar het noordwesten kunnen rijden, om dan later weer naar het zuidwesten in de richting van Spier en het Dwingelderveld af te buigen. Ze herinnert zich van haar tocht van de voorgaande dag dat er ergens een boom over het Oranjekanaal ligt. We gaan kijken.
Dat ‘ergens’ blijkt vlakbij Zuidveld te zijn, en wel nabij de plaats waar de N374 (van Westerbork naar Schoonoord) over het Oranjekanaal gaat. Er staan meerdere boerderijen. We komen bij de meest westelijke uit. Daar blijkt niet zomaar een boom over het kanaal te liggen. Er bevindt zich een smal, maar intens schadespoor. Het is misschien niet meer dan 50 meter breed, maar de schade is meer dan indrukwekkend. Je ziet meteen dat het hier niet om een valwind, maar hoogstwaarschijnlijk om een tornado is gegaan. Boomtoppen zijn uit meerdere bomen gedraaid en liggen op de grond en in het water. Een treurwilg, die voor de boerderij staat, is totaal verwoest. De afgebroken takken liggen er in alle richtingen omheen.
Geluk gehad
De bewoners hier hebben enorm geluk gehad dat de boom de klap van de wind heeft opgevangen en dat de takken net bij hun huis vandaan zijn gebleven. Anders had de boerderij ook flinke schade opgelopen. Nu lijkt hij er vrijwel onbeschadigd door te zijn gekomen. Kijkend naar het zuidwesten is door de beschadigde bomenrij aan de overkant van het kanaal, een stukje verderop in een andere bomenrij ook een ongeveer 50 meter breed ‘gat’ te zien met grote schade aan de bomen. Het kan bijna niet anders of hier vandaan is de tornado gepasseerd.
We zijn verrast. Dit schadespoor ligt een kilometer of 7 a 8 buiten de baan van de valwind, die we later die dag onderzoeken. Het spoor komt vanuit de richting van Westerbork, gaat over het Landalpark Drentse Lagune en vakantiepark Het Timmerholt, door de bomenrij die daarna in het veld staat, verder door het veld naar het Oranjekanaal en de bomenrijen aan weerszijden, zo naar de boerderij toe, waar de treurwilg wordt verwoest. Hoe het daarna verdergaat, is vanaf deze plaats niet te zien. Ook doordat weer een groot stuk open veld aansluit.
Tornadoverdenking tussen Gieten en Gieterveen
Als je op de radarbeelden de punt van de bui volgt, dan trekt hij vervolgens in de richting van de zwemplassen Gasselterveld en ’t Nije Hemelrijk bij Gasselte. En daarna naar het gebied tussen Gieten aan de westkant en het Gieterveen aan de oostkant.
Nu wil het feit dat ook op het weerforum Weerwoord.be melding werd gemaakt van een mogelijke tornado, in het gebied tussen Gieten en Gieterveen, overeenkomend met de plaats waar op de radar de punt van de supercell passeert.
Schadebeeld past bij tornado
Uit de bijgeplaatste foto’s (hier te zien) volgt een schadebeeld dat aansluit bij dat van Zuidveld. Uitgedraaide boomtoppen dus, takschade in de kronen waarbij de takken op de grond alle kanten op liggen en ook een enkele omgewaaide boom. Het is een beeld dat sterk afwijkt van de schade zoals we die in de gebieden van de valwinden zijn tegengekomen. Sommige bomen zijn halverwege de stam afgebroken, het bovenste deel daarna op de grond gesmeten.
In Gieten zelf was ook schade, maar die had waarschijnlijk met de valwind te maken, die iets verder naar het westen door het land ging. Ook bij Zuidveld zagen we die afstand tussen het tornadospoor en de valwind verder naar het westen in het Dwingelderveld en bij Spier.
Er moet haast wel een verband zijn
Analyse van radarbeelden en dopplerradar van die avond laat zien, dat het bijna niet anders kan of de schade tussen Gieten en Gieterveen en die bij Zuidveld houden verband met elkaar. Via Gerrit Woertink uit Wijster hebben we inmiddels ook diverse filmpjes kunnen bekijken waarop de bewuste bui te zien is, terwijl hij nadert. Er zijn glimpen van een duidelijke wallcloud zichtbaar; de mesocycloon, oftewel het draaiende middelpunt van de supercell (want dat was het), maar de filmpjes duren te kort om verdere conclusies te kunnen trekken.
Een vraag die nu overblijft, is of zich tussen beide plaatsen een langer, al dan niet onderbroken, schadespoor bevindt. Mogelijk is er in de bossen ten westen van Schoonloo iets van te zien, of in de bossen ten noordwesten van Borger en Drouwen (wellicht in de buurt van het Drouwenerzand Attractiepark). We hebben de boswachter van het Gasselterveld inmiddels om informatie gevraagd, naar nog geen antwoord gekregen. Dat komt wellicht later nog.
Weet je meer, stuur een melding
Als er mensen zijn die meer weten of hebben gezien, schroom dan niet en stuur een melding hier naartoe. Dan kunnen we de komende tijd een poging doen om het beeld compleet te krijgen.
Morgen gaan we verder bij het Gasselterveld en 't Nije Hemelriek, waar opnieuw een zware valwind grote schade aanrichtte.
Met dank aan Karin Broekhuijsen en Gerrit Woertink.
Verder lezen:
Supercell 24 augustus: valwinden en mogelijke windhoos, op weg naar Schoonloo
Gasselterveld en 't Nije Hemelrijk: laatste stop Drentse supercell
Onweer 24 augustus: schadespoor valwind Gasselterveld nu compleet
Onweer 24 augustus: windhoos trekt van Eext naar Nieuwe Pekela
Onweer 24 augustus: ook Dwingelderveld herbergt spoor windhoos
