Water Middellandse Zee nooit eerder zo warm als deze zomer

Foto boven: Het water van de Middellandse Zee was nooit eerder zo warm als op 10 augustus van dit jaar - Tycho van den Born

Het is al in het nieuws geweest, maar hier nog niet gemeld. Het water van de Middellandse Zee bereikte afgelopen 10 augustus zijn hoogste temperatuur ooit van gemiddeld 28,15 graden, 0,07 graden boven het oude record van 23 en 24 juli vorig jaar.

Het record van deze maand sluit aan bij een lange episode van extreem hoge watertemperaturen in het Middellandse Zeegebied. Maar liefst 18 van de 20 hoogste geregistreerde waarden hebben zich in de laatste twee jaar voorgedaan. Een zeer opvallende prestatie.

Middellandse Zee Tycho — Het water van de Middellandse Zee was nooit eerder zo warm als op 10 augustus van dit jaar - Tycho van den Born

Zeewater wereldwijd erg warm

Overigens is het zeewater niet alleen op de Middellandse Zee het laatste jaar opvallend warm geweest. Feitelijk gold dat voor de wereldzeeën als geheel. Meer dan een jaar achtereen waren ook de wereldzeeën recordwarm. Eén van de redenen hiervoor was het optreden van El Niño, de warme zeestroom langs de evenaar tussen Zuid-Amerika en Australië en Indonesië. Inmiddels is de situatie daar weer neutraal en lijkt een (lichte) La Niña op handen.

De zeeën op aarde nemen enorme hoeveelheden van de warmte op, die door de zon en klimaatverandering in de aardatmosfeer wordt gegenereerd. Dat gaat om wel 80 tot 90 procent van het totaal. Het gevolg hiervan is dat de watertemperaturen stijgen en steeds weer nieuwe records bereiken, zoals nu in de Middellandse Zee dus ook is gebeurd.

Lokale hoogstandjes

Niet alleen over het gehele Middellandse Zeebekken werd een recordhoge temperatuur gemeten, ook lokaal werden nieuw hoogstandjes aangetekend. Op veel plaatsen wordt de watertemperatuur met behulp van boeien gemeten. Een boei in het zeewater ten westen van Mallorca mat een watertemperatuur van 31,87 graden, een halve graad boven het oude record van 31,36 graden zoals dat op 24 augustus 2022 op dezelfde plek werd gemeten.

Met dergelijk hoge watertemperaturen wordt van een mariene hittegolf gesproken. Een hittegolf in het water dus. Die mariene hittegolven komen de laatste jaren op steeds meer plaatsen voor. Ze spelen voor het waterleven dezelfde rol als hittegolven in ons leven als mens. Het waterleven lijdt eronder, sterft af (zoals koralen) of gaat op de vlucht. Er zijn plekken in de Middellandse Zee die zo warm zijn dat bij voorbeeld de vissen het gebied hebben verlaten.

Meteorologisch ook betekenis

Ook meteorologisch gezien hebben de hoge watertemperaturen betekenis. Ze vertegenwoordigen een enorme energie, die door het weer kan worden aangesproken als de omstandigheden daarvoor geschikt zijn. Eerder deze maand zagen we dat al toen een bel met koudere lucht, hogerop in de atmosfeer, over de Balearen naar het oosten trok. Op eilanden als Mallorca, Menorca, Ibiza en Formentera kwam het toen tot bijzonder zware onweersbuien die in korte tijd soms meer dan 200 millimeter aan regen achterlieten. Ook waaide het hard.

Medicanes

Ook dieper de herfst in kan dit warme zeewater gevolgen hebben. Dan kunnen actievere storingen ontstaan, die op de Middellandse Zee de vorm van zogenoemde ‘medicanes’ kunnen aannemen. Systemen die de vorm van tropische orkanen, zelfs met een oog middenin, krijgen, maar wel een stuk kleiner zijn en een andere ontstaansgeschiedenis hebben. Komen ze aan land, dan kunnen ze niettemin grote schade veroorzaken en overstromingen door de grote hoeveelheden regen waarmee ze gepaard gaan. Ook dat is in diverse landen rond de Middellandse Zee de afgelopen jaren al gebeurd. Het kan dan ook een interessante herfst worden, vooral nu het erop lijkt dat de onstabiliteit in het gebied al langzaam toeneemt.