De snelle groei van zonne-energie gaat de wereld veranderen

Foto boven: Een zonnig Katwijk - Tycho van den Born

De mogelijkheid om zonlicht in energie om te zetten, bestaat dit jaar 70 jaar. Het was telefoonbedrijf AT&T dat het proces uitvond, om de telefoon draagbaar en onafhankelijk van vaste accu’s te maken. Dit jaar wordt 6 procent van de wereldbehoefte aan stroom met behulp van zonlicht geproduceerd. Iedere drie jaar verdubbelt die capaciteit.

Nog is de rol van fossiele brandstoffen in de wereldwijde energieproductie enorm. En in een jaar waarin in democratische landen wereldwijd (inclusief Nederland en Frankrijk) toch weer meer voor fossiele energie vriendelijke regeringen lijkt te worden gekozen, is de autonome groei van zonne-energie niets meer dan adembenemend. ‘The Economist’ wijdde er een uitgebreid essay aan. De exponentiële groei van zonne-energie die we nu zien, gaat de wereld veranderen, zo is de stelling. En daar kleven bijna alleen maar voordelen aan.

De groei is adembenemend

Elke drie jaar is er een verdubbeling van de productiecapaciteit van zonne-energie, elke tien jaar een vertienvoudiging. Het tempo waarmee zonne-energie groeit, is adembenemend en groter dan bij eerdere technologische vernieuwingen op aarde. Het voordeel van met zonlicht opgewekte energie is dat ze steeds goedkoper wordt. Daarbij dalen de zonnepanelen en zonnecellen waarmee je de energie produceert in prijs, waardoor ze voor steeds meer mensen bereikbaar worden. Ook in gebieden op aarde waar nog nooit elektriciteit is geweest. Ondertussen produceren ze efficiënter en krijg je zo meer en meer waar voor je geld.

De instraling van de zon is – en dat is ook een voordeel – niet aan grenzen gebonden. Er is geen regime op aarde dat de zon aan banden kan leggen. Iedereen kan er zo over beschikken. Spannender is het nog wel als het om de productie van de middelen gaat, die je moet inzetten om zonne-energie te kunnen maken. Die komen vooral uit China. Maar de Chinezen blijken tot nu toe in staat zoveel zonnepanelen en zonnecellen te produceren, dat ze niet alleen op de eigen markt massaal worden ingezet, maar ook nog in de rest van de wereldbehoefte kunnen voorzien. De uit China afkomstige zonnecelen en -panelen zijn zelfs zo goedkoop, dat de Amerikaanse regering er invoerheffingen op heeft gezet om de eigen markt te beschermen.

De vooruitzichten zijn spectaculair

Toch zijn de vooruitzichten spectaculair. Volgens de deskundigen van The Economist zal zonne-energie rond 2035 de grootste bron van elektriciteit op aarde zijn. Een jaar of 5 later kan zonne-energie zelfs de grootste bron van alle energie op aarde zijn, zo rekenen ze voor.

Tegelijkertijd zullen de productiekosten van elektriciteit met behulp van zonne-energie tegen die tijd nog niet half zo groot zijn als de goedkoopste bron van elektriciteit nu. De groei van zonne-energie gaat zo hard dat binnen de komende tien jaar een golf aan energie vrij komt, die je met de huidige kerncentrales op aarde alleen zou kunnen produceren, als je het aantal ervan zou verachtvoudigen. Die autonome groei van zonne-energie speelt zich daarbij in minder tijd af dan de tijd die nodig is om één zo’n kerncentrale te bouwen. De mogelijkheden zijn enorm.

Er is geen sterkere prikkel dan een economische

Wat de schrijvers van het essay willen laten zien, is dat er geen sterkere prikkel voor de zich afspelende energietransitie is dan de economische prikkel. Als de productie van een goed toeneemt, gaan de kosten om het te maken omlaag. Doordat die kosten omlaag gaan, neemt de vraag toe. Daardoor wordt de productie opgevoerd en gaan de kosten nog verder omlaag. Normaal kan zo’n cyclus niet eeuwig doorgaan, omdat uiteindelijk zowel de productie van als de vraag naar het goed tegen grenzen aanloopt. Denk aan de productie van olie. De kosten om nog meer velden in productie te nemen, zijn tegenwoordig astronomisch. Om over de milieukosten, die bij de productie en het gebruik van de olie horen, maar te zwijgen.

Bij zonne-energie zijn die beperkingen er veel minder. Voor de productie van zonnepanelen en -cellen heb je siliciumrijke zanden nodig (het hoofdbestanddeel van de aardkorst), voor het gebruik ervan zonnige plaatsen en voor de verdere ontwikkeling menselijk vernuft. Aan elk van die voorwaarden wordt in ruime mate voldaan. Het produceren van de benodigde middelen kost energie, maar die komt door de productie ervan in steeds ruimere mate beschikbaar.

Er zijn ook nog beperkingen

Een beperking is nu natuurlijk nog wel dat we de energie, die we met behulp van de zon produceren, nog niet goed kunnen opslaan in batterijen en andere brandstoffen, die we met behulp van deze energie kunnen produceren. Dat lijkt echter een kwestie van tijd. De productie van en handel in batterijen begint al een aardige vlucht te nemen, net zoals de productie van brandstoffen, zoals met behulp van zonne-energie aangemaakte waterstof. Het zijn die technieken die de zonne-energie uiteindelijk ook naar de donkere plekken zullen brengen. En de mogelijkheid zullen creëren, om de zegeningen van de fossiele economie (vliegen, transport, industriële productie) door te zetten, alleen wel op basis van een andere bron van energie.

De kunst is om het de komende tientallen jaren te blijven laten gebeuren. Er geen rem op te zetten, door nu opnieuw voor de fossiele weg te kiezen, wat in meerdere landen lijkt te gebeuren. Want dit is, en dat weet iedereen, uiteindelijk een doodlopende weg. Intussen zal de klimaatverandering, die we op aarde in gang hebben gezet, nog lange tijd doorgaan, maar door de energietransitie wel degelijk behoorlijk worden gedempt. De toenemende beschikbaarheid van energie in die transitie, kan ons daarbij helpen de gevolgen ervan beter op te vangen.