Hardnekkig hogedrukgebied jaagt stroomprijzen op

Foto boven: Stil en grijs - Jolanda Bakker

Het grote hogedrukgebied, dat zo’n beetje sinds 11 oktober boven Europa aanwezig is, werkt steeds meer door in de elektriciteitsprijzen van dit moment. Veel mensen met variabele contracten beginnen de gevolgen ervan meer en meer in hun portemonnee te merken. Energiebedrijven sturen zelfs excuusbrieven rond.

Advertentie

Vooral in de eerste uren van de avond, als er veel stroom wordt gebruikt, lopen de kilowattuurprijzen in variabele contracten flink op. Tot gisteren soms 85 cent aan toe. De megawattuurprijs komt in Nederland af en toe rond 300 euro uit, meldt lector Energietransitie Martien Visser op zijn X-account.

Verschillen tussen noord en zuid

In Duitsland was het de afgelopen dagen nog gekker. Daar kwam de megawattuurprijs op een bepaald moment boven 800 euro uit. Allemaal het gevolg van het ontbreken van wind en zon, in combinatie met de in deze tijd van het jaar juist toenemende vraag naar elektriciteit.

Om een idee te geven, in Limburg zit nu 3 procent aan windenergie in de mix, in het noorden van het land (waar het harder waait) is dat op dit moment nog ongeveer 30 procent. Verder ligt al langere tijd boven grote delen van Europa in het hogedrukgebied een zeer uitgestrekt gebied met laaghangende bewolking, dat de instraling door de zon vrijwel helemaal wegneemt. In Duitsland spreken ze al van een periode van Dunkelflaute, iets als donkere kalmte.

Doordat zonnepanelen en windmolens hun werk op dit moment niet goed kunnen doen, neemt het aandeel van hernieuwbare energie in de energiemix sterk af. Zonnepanelen en windmolens spelen tegenwoordig een grote rol in de productie van elektriciteit.

Grote tekorten

Op dagen met veel wind en veel zon wordt bijna alle elektriciteit duurzaam opgewekt. Nu de zon nauwelijks schijnt en er ook bijna geen wind is, ontstaan juist grote tekorten. Op veel plaatsen moeten gas- en kolencentrales dan ook worden bijgeschakeld om de stroomproductie op gang te houden. Vanuit Frankrijk wordt veel kernenergie naar andere landen geëxporteerd.

Het is ook best bijzonder dat een hogedrukgebied zo lang boven Europa blijft liggen. Toch gebeurt dit juist in de herfstmaanden vaker. Bijna iedere herfst kent wel een langere, kalme periode. Het heeft allemaal te maken met veranderingen in de atmosfeer.

Straalstroom komt op gang

Staat de drukverdeling eerst nog in zijn zomerstand, de temperatuurverschillen tussen tropen en subtropen enerzijds en de al afkoelende Noordpool anderzijds nemen wel toe. Hierdoor komt de straalstroom langzaam op gang. Maar ligt daarbij nog wel erg noordelijk.

Een gevolg hiervan is dat zuidwestelijke winden in de bovenlucht warmte naar Europa transporteren. En warme lucht hoog in de atmosfeer leidt boven het Europese continent vaak tot de vorming van een sterk hogedrukgebied. Zo is het de laatste weken ook gegaan. Het werd in een eerder stadium voor deze herfst ook al verwacht, in de diverse seizoensverwachtingen.

Hogedrukgebied verdwijnt de komende dagen

Voor de komende dagen ziet het ernaar uit dat het hogedrukgebied geleidelijk aan van de weerkaarten verdwijnt. Vooral vanaf maandag neemt de wind flink toe, eerst bij ons in het noordwesten van Europa en later op steeds meer plaatsen. Het tekort aan windenergie zal dan als sneeuw voor de zon verdwijnen, wat de stroomprijzen weer drukt.

Een voordeel van de toenemende wind is ook dat de laaghangende bewolking verdwijnt. Storingen met bewolking, regen en daarna buien komen ervoor in de plaats. Maar dan is tussendoor ook de zon weer vaker te zien. En ook dat helpt bij de stroomprijzen.