Hoe koud wordt het de komende winterperiode?

Foto boven: Winter - Cynthia van Leusden

Wie de sociale media dezer dagen op weergebied een beetje in de gaten houdt, zal merken dat er op de weerkaarten iets broeit. Met name toen gisteren de 12-UTC run van het GFS was uitgekomen, volgde een eruptie aan berichten.

Advertentie

Wat in die modelberekening met name voor de lange termijn werd neergezet, werd door veel volgers in het weerland, waar na de ‘droogte’ van de laatste 10, 11 jaar ontegenzeggelijk grote winterhonger heerst (en ja, dat is bij mij ook zo) nog net niet als ‘historisch’ weggezet, maar de gebruikte woorden kwamen daar toch echt wel in de buurt.

Het ziet er zo mooi uit

Het zag er ook mooi uit. Met bovenluchten op een hoogte van 1500 meter soms afkoelend tot tussen 10 en 15 graden onder nul, een directe aanvoer van de kou vanuit het noorden en daarbij ook nog eens sneeuwkansen. De Duitse weerman Kai Zorn kwam met een extra video en liet zien hoe koud het in Duitsland onder deze omstandigheden wel niet kon worden.

De weerman van Weer.nl, mijn vroegere werkgever, bracht zelfs de winter van 1984/1985 naar boven om een vergelijking met de komende evolutie te maken. OK, na een lange introductie zag ook hij wel in dat ‘een reprise’ van die koude winter er dit jaar niet in zit, maar hij kondigde wel alvast een ‘pan-Europese’ koudegolf aan, met Nederland aan de flank daarvan. ‘Een begrip, dat verder niemand (helaas) de komende tijd zou noemen’. Nou, hierbij.

Gasvoorraad in nood?

Weer en ander liet alvast de actuele stand van de gasvoorraden zien, met als bijsluiter dat die de komende tijd weleens hard nodig konden zijn. En dat er, met de komende koudeperiode in gedachten, ook weleens een flink gat in geslagen zou kunnen worden.

Het zou allemaal kunnen. Het hangt van de ontwikkelingen van de komende tijd af. Vooralsnog zijn het vooral de meest extreme van de berekeningen die al deze reacties oproepen. Want als je er beter naar kijkt, ziet het er op de achtergrond toch wat complexer uit.

Nog even alles op een rij

Toch nog even alles op een rij. Op deze site memoreerden we op 18 december al hoe een ‘Canadian Warming’ aan de basis van een mogelijke weersverandering in Europa zou kunnen staan. Inmiddels is die verandering in volle gang. Het was de afgelopen dagen al koud in Nederland. Maar die kou staat los van wat gaat gebeuren, en werd door een warme setting veroorzaakt. Het waren de korte dagen en de zwakke zon die het lieten afkoelen.

De verandering zit hem in de drukstijgingen bij IJsland en Groenland, die al volop bezig zijn. Aan de westflank ervan beleven Canada en de VS enkele ongemeen warme dagen (we schreven daar gisteren over), aan de oostflank stuurt een noordelijke wind een golf met koude lucht naar het zuiden. De voorste begrenzing daarvan nadert Nederland op oudejaarsdag.

Eerst wordt het zachter

Tot die tijd gaat het al harder waaien en lopen de temperaturen juist op. Vandaag wordt het 3 graden in Zuid-Limburg en 9 graden in het noordwesten. Morgen komen de temperaturen tussen 7 en 10 graden uit. Daarbij is het overigens nog steeds vaak bewolkt en grijs.

Oudejaarsdag worden de wolken zo dik dat het in de noordelijke helft in de avond kan gaan regenen. De voorste begrenzing van de koudere lucht is dan dichtbij, maar bereikt het noorden nog net niet. Dat komt doordat een lagedrukgebied vanaf de Britse eilanden nadert, en dit houdt het verder opdringen van de koude lucht even tegen.

Nieuwjaarsdag stormkansen

Wel neemt de wind verder toe. In het noordelijke kustgebied kan de zuidwester rond de jaarwisseling zelfs tot een windkracht 8 aantrekken, met kans op zware windstoten. Ook verder naar het zuiden komt een vlagerige zuidwestenwind te staan. Oppassen dus bij het afsteken van het vuurwerk. Helemaal in het noorden, waar het ook nog eens flink kan regenen.

Nieuwjaarsdag komt de koudere lucht wel, later op de dag. Aan de achterzijde van een lagedrukgebied dat dan – in hoge vaart – ten noorden van de Wadden langs naar het oosten snelt. En op veel plaatsen in het noorden regen brengt. Aan zee is er die dag kans op een zuidwesterstorm, met windvlagen tot iets boven 100 kilometer per uur.

In de avond komt de koudere lucht

In de avond passeert het front ook de rest van het land. Dan draait de wind naar het noordwesten en komt de koudere lucht het land binnen. En moeten we gaan kijken hoe het verdergaat.

Tot en met 4 januari is er nog niet veel aan de hand. De wind heeft een westelijke component, de bovenluchten zijn koud en er kan een winterse bui vallen. Doordat de aanvoer vanaf de Noordzee verloopt, stijgt het kwik overdag nog tot enkele graden boven het vriespunt.

Vanaf 5 januari alweer spannend

Vanaf 5 januari wordt het alweer spannender. In de gemiddelde weerkaart zien we het hogedrukgebied op de Oceaan en in de buurt van IJsland en Groenland nog steeds terug. Noordwest-Europa komt onder een uitzakking van lagedruk terecht. Het zou bij ons een zuidwestelijke wind opleveren. Met nog steeds die koude bovenlucht.

In dit geval is het weersverloop van belang. Ligt er al dan niet ergens sneeuw? Hebben we opklaringen? Is het bewolkt? En nog meer van dat soort vragen. Er zijn vanuit het verleden zeker voorbeelden bekend waarin het in dergelijke situatie echt winter wordt. Maar er zijn heel veel vragen. In de pluim zie je ook alweer zachte lijntjes verschijnen.

Aflandige wind?

Het mooiste winterweer krijg je in een dergelijke periode met een aflandige wind, bij voorkeur vanuit het noordoosten. Dan wordt de koudste lucht aangevoerd en hebben we de minste verstoring. Dat is de optie die de eerdere gememoreerde extreme berekeningen laten zien. De kans dat het zover komt, is op dit moment niet meer dan 30 of 35 procent.

De kans op een zachte zuidwester is in die periode ongeveer 30 procent, dus niet eens zoveel kleiner. Wat dat betreft, zit een teleurstelling niet eens in een heel klein hoekje.

Het is nog onduidelijk

Dus ja, het wordt de komende tijd kouder. En er is zeker een kans dat we een winterse periode krijgen. Dat is ook al heel wat in het winterarme Nederland. Maar nee, laten we nog geen victorie kraaien. De winter van 1984/1985 is lang geleden en de gasvoorraad staat (gelukkig) nog. De keuze is nog niet gemaakt. Het wordt zeker kouder, maar hoe koud is nog onduidelijk.