Spannend of zeeijs Noordpool naar laagterecord gaat

Foto boven: Drie ijsberen komen op een Amerikaanse onderzeeër af, vlakbij de Noordpool - Wikipedia

Het wordt later deze zomer spannend met het zeeijs in het noordpoolgebied. De omvang van het gebied op de Noordelijke IJszee dat met zeeijs is bedekt, is de afgelopen weken snel afgenomen en staat nu iets lager dan in het recordjaar 2012, toen aan het einde van zomersmeltseizoen het absolute minimum aan zeeijsbedekking werd bereikt. Dat minimum kwam toen op 3,387 miljoen vierkante kilometer uit.

Op 26 juli was nog 6,952 vierkante kilometer van de Noordelijke IJszee met zeeijs bedekt. We hebben nog zo’n zes weken aan smeltseizoen te gaan. 2024 op dit moment in het jaar nog niet de koploper. Dat was het jaar 2020, toen op dezelfde dag 6,279 miljoen vierkante kilometer van de Arctische Oceaan met zeeijs was bedekt. Ook de jaren 2021, 2019, 2012, 2011 en 2007 zaten in deze periode van het jaar op ongeveer het niveau van nu. Normaal op 26 juli is een omvang van het zeeijs in het noordpoolgebied van 8,803 vierkante kilometer.

We wisten dat het spannend zou worden

We wisten na de winter eigenlijk meteen al dat het een spannend smeltseizoen zou worden. Hoewel de omvang van het gebied met zeeijs mooi gegroeid was, was het ijs erg dun en daarmee gevoelig voor het warmere weer gedurende het smeltseizoen. Ging het de eerste weken allemaal nog redelijk rustig met de afname van het zeeijs, de laatste weken is er een flinke versnelling in gekomen en gaat het harder dan in het jaar van het minimum.

Tekorten doen zich eigenlijk overal in het Noordpoolgebied voor. Vooral aan de Russische kant en in het noorden van Canada zijn ze zelfs groot. Toch zijn de passage om de noord en de noordwestpassage bij Canada nog niet ijsvrij. Dat kan later deze zomer alsnog gebeuren. Het overgebleven ijs ziet er wel redelijk solide uit. Er zitten geen grote gaten in.

Temperaturen iets boven nul

Tijdens de zomermaanden ligt de temperatuur in vrijwel het gehele noordpoolgebied een stukje boven nul. Het is in het hoge noorden de hele dag licht. Vooral als zich er een hogedrukgebied bevindt met helder weer en daardoor veel zonneschijn, kan het ijs snel smelten. In een hogedrukgebied drijft de wind het pakijs ook nog eens uit elkaar. Ook daardoor kan het sneller smelten. Het is voor het zeeijs gunstiger als zich in het Arctische gebied een lagedrukgebied ophoudt. Er is dan veel meer bewolking die de zon tegenhoudt en de wind, die rond een lagedrukgebied waait, drijft het pakijs op elkaar. Daardoor smelt het minder snel.

Op dit moment bevinden zich bij Groenland en Alaska twee lagedrukgebieden boven het Arctische gebied. Daar zijn de temperaturen ook iets onder nul. Boven het gebied van de Barentszzee ligt een hogedrukgebied. Daar worden de hoogste temperaturen gemeten en zijn de ijstekorten ook het grootst. Overigens heeft het smelten van het zeeijs niet alleen met de ligging van de druksystemen, de wind die er waait, het weerbeeld en de luchttemperaturen te maken. Ook de temperatuur van het zeewater onder het ijs speelt een grote rol.

Zeewatertemperaturen waren lange tijd recordhoog

Nu weten we dat de watertemperaturen op ons deel van de Atlantische Oceaan lange tijd recordhoog zijn geweest. Het kan dan ook niet anders of vanuit die hoek heeft veel warm water het poolgebied weten te bereiken. In die zin zal ook het recordwarme water een rol in de snelle afsmelt van het zeeijs hebben gespeeld. Inmiddels is het zeewater niet meer recordwarm, maar nog wel veel warmer dan in de meeste andere jaren. Alleen vorig jaar steekt er duidelijk bovenuit. Dit betekent dat het warme zeewater ook de komende tijd een rol blijft spelen.

Het zal interessant om te zien zijn hoe het weer zich de komende weken in het poolgebied ontwikkelt. In 2012 kwam er in de augustusmaand een hardnekkig hogedrukgebied boven de Noordelijke IJszee te liggen. Het zorgde er toen voor dat de afsmelt van het ijs in de augustusmaand nog wat verder versnelde. In die zin zal dit jaar er wellicht nog een hele klus aan hebben om de prestatie van toen te herhalen. Maar het is niet onmogelijk.

Ook in het Zuidpoolgebied grote tekorten

Aan de andere kant van de wereld, waar het winter is, zien we in het Zuidpoolgebied ook enorme tekorten aan zeeijs. Die zijn de laatste weken door de abnormaal hoge temperaturen in het gebied ook alleen maar groter geworden. Alleen vorig jaar was het tekort nog iets groter. Rondom de Zuidpool kan het zeeijs nog een kleine twee maanden aangroeien, voordat de top wordt bereikt. Daarna is de winter voorbij en kan de zomersmelt weer beginnen.