De laatste dagen van november zijn aangebroken, en de woorden sneeuw en vorst duiken weer op in het nieuws. Het roept nostalgie op, beelden van winters zoals ze ooit waren. Maar die echte Hollandse winters, met strenge vorst en eindeloze ijsvlakten, lijken steeds meer een herinnering te worden.
Met het verdwijnen van vorst, sneeuw en ijs verdwijnt ook een stukje Nederlandse cultuur. Woorden zoals koek en zopie, kwalsterijs en klunen raken langzaam in de vergetelheid. Voor velen onder de 40 klinken ze al bijna archaïsch. De winter van 1997 – ja, die van de laatste Elfstedentocht – voelt inmiddels als een verre droom. Alleen februari 2012 gaf ons nog een sprankje van wat ooit zo vanzelfsprekend leek.
Wie denkt nog aan rayonhoofden?
Wie denkt er nog aan de rayonhoofden van het Elfstedenbestuur? De spanning van gaat het door of niet? De Elfstedentocht, hét icoon van de Nederlandse winter, leeft voort als een collectieve droom. Maar elk jaar wordt de kans op realisatie ervan kleiner. We blijven hopen, blijven plannen maken, maar het voelt steeds meer als een ritueel. Hoe lang houden we die hoop nog vast?
Mijn schaatsen, gekocht toen ik 14 was, staan nog altijd in de schuur. Af en toe bekijk ik ze, en denk ik terug aan tochten over het Veluwemeer. De kou op je gezicht, het geluid van zingend ijs, de zon die langzaam achter de horizon zakte. Terug naar de kant was altijd het zwaarst, vechtend tegen de oostenwind. Maar oh, wat was het mooi.
Kinderlijke opwinding
Sneeuw brengt nog altijd die kinderlijke opwinding. Nog voordat de eerste vlokken vallen, sta ik buiten te kijken. Als het land eenmaal wit kleurt, lijkt alles even stil te staan. Maar die betovering duurt kort. Vaak smelt de sneeuw al binnen een dag. De tijd om ervan te genieten wordt steeds korter.
De verhalen van vroeger zijn een echo van een andere tijd. Mijn oma vertelde over de winter van 1929, toen ze op een schip woonde dat bijna door het ijs werd verpletterd. Haar broers en vader hakten elke ochtend het ijs rondom het schip stuk om schade te voorkomen. Zelf werd ze als meisje naar schaatswedstrijden gestuurd, waar ze vaak won. Een vleespakket als prijs was toen meer dan welkom.
De Siberische kou van februari 1956
Mijn vader herinnert zich nog de Siberische kou van februari 1956. Met bevroren handen en voeten fietste hij van Terschuur naar Amersfoort en terug. De pijn van het ontdooien, thuis bij de kachel, zit hem nog altijd in het geheugen.
De winter van 1963 was legendarisch. IJswegen verbonden dorpen en steden, en zelfs op het IJsselmeer reden auto’s zonder rijbewijs – want verkeersregels golden niet op het ijs. De foto’s van wegen, verkeersborden en zelfs een benzinestation midden op het ijs zijn nu kleine stukjes geschiedenis.
De Elfstedentochten waren magisch
De Elfstedentochten van 1985, 1986 en 1997 waren magisch, met Evert van Benthem en Henk Angenent als winnaars. Maar de tijd sinds die laatste tocht tikt door. We zijn nu bijna 28 jaar verder.
En zo zijn we aanbeland bij vandaag, 19 november. De kans op een beetje sneeuw is aanwezig, vooral in het noorden en midden van het land. Als het zover komt, laten we dan even genieten. Heel even terugdenken aan hoe de winters ooit waren – en stilletjes beseffen dat ze waarschijnlijk nooit meer zo zullen zijn
Mis ook deze verhalen niet:
30-Daagse: meteorologische winter in zicht en weer wordt interessant
Winterverwachting: biedt het huidige zonnemaximum uitzicht op een koude winter?
Winterverwachting: aanloop naar de winter is heel anders dan die van vorig jaar
Winterverwachting: de teloorgang van de Nederlandse winter uitgelegd
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
