Warme water Middellandse Zee is een recept voor noodweer

Foto boven: Fikse regen in Hilversum - Chris Meewis

Met de herfst die op gang komt, ligt in Europa in de vorm van het warme water van de Middellandse Zee en het vele vocht dat daar in de lucht komt een tikkende tijdbom voor ons klaar. En het is niet de enige, want ook het zeer warme water op grote delen van de Atlantische Oceaan brengt enorme hoeveelheden vocht in de lucht. In Zuid-Spanje was de warmte met 30 graden en een luchtvochtigheid van soms 80 procent de afgelopen dagen bijna niet te harden. In de nachten werd het vaak niet kouder dan 25 graden.

Als dit vocht wordt aangesproken, kan in potentie veel regen vallen. De zware buien van afgelopen maandag in het oosten van Nederland, waarbij in Hellendoorn in korte tijd 93 millimeter viel, maar waardoor het ook in andere plaatsen erg nat was, waren wat dit betreft misschien maar het tipje van de sluier. Ook die werden veroorzaakt door een storing die oorspronkelijk vanuit het zuidwesten van Europa kwam. Ook in andere landen van Europa slaan wolkbreuken en de bijbehorende wateroverlast al om de haverklap toe.

Aan de orde van dag

Zo is het de afgelopen dagen herhaaldelijk raak in het noordoosten van Spanje en in delen van Frankrijk. Over het Alpengebied hoeven we het nauwelijks te hebben. Berichten over zware buien, wateroverlast, modder- en watervloeden en buiten hun oevers tredende rivieren waren daar de afgelopen zomer zelfs bijna aan de orde van de dag.

Verder zien we in de modelberekeningen voor de eerste helft van volgende week een mogelijke neerslagsituatie boven het noordoosten van Frankrijk, delen van Duitsland, Luxemburg, België en Zuidoost-Nederland. De berekende setting doet een beetje denken aan die van juli 2021, toen ook een met zeer vochtige lucht gevuld lagedrukgebied langere tijd boven dezelfde regio bleef liggen en helemaal leeg regende. Een overstromingsramp was er het gevolg van, wat overigens in geen geval wil zeggen dat dit nu weer gaat gebeuren. Daarvoor is er nog veel te veel onzekerheid. Het aankondigen van zoiets is ook niet het doel van dit verhaal.

Ook de Oceaan is erg warm

Het doel is wel te laten zien dat het warme zeewater van dit moment, op zoveel plaatsen tegelijkertijd, al invloed op het weer heeft en de komende maanden nog vaker (en dan mogelijk nog grotere) invloed op het weer kan krijgen. Hoewel de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan nu een fractie minder warm is dan tijdens vorig jaar, het recordjaar, liggen de watertemperaturen nog steeds mijlenver boven de in jaren daarvoor gemeten watertemperaturen. Er komt eigenlijk geen einde aan die zeer warme fase.

Het zal er de komende vast vaker zo uitzien - Jolanda Bakker

Nu al wordt de combinatie van een warme Oceaan en Middellandse Zee ervoor verantwoordelijk gehouden dat in een deel van de Sahara regen valt. Niet alleen lag de zone met onweersbuien, die rond de evenaar altijd aanwezig is, de afgelopen tijd noordelijker dan anders, ook is de vochtinhoud van de lucht boven de Sahara toegenomen. Op sommige plaatsen zit er wel 5 tot 8 keer zoveel vocht in de lucht als anders. En als het dan een keer kan regenen, gebeurt dat nu dus ook. Voor grote delen van de Sahara worden in soms enkele dagen tijd regenhoeveelheden verwacht, waar anders jaren voor nodig zijn. Het gaat dan nog steeds om hoeveelheden die nauwelijks tot de verbeelding spreken, maar bijzonder is het wel.

Eerst Spanje, Frankrijk en Italië

Dichtbij de Middellandse Zee zijn het op korte termijn het noordoosten van Spanje, het zuidoosten van Frankrijk en het noordwesten en noorden van Italië die met zware regen- en onweersbuien krijgen. Aan de zuidkant van de Pyreneeën kan in het noordoosten van Spanje tot aan het weekend hier en daar tussen 100 en 150 millimeter vallen, in de omgeving van Milan en Turijn kunnen buien in die tijd ook meer dan 100 millimeter achterlaten. In Zuidoost-Frankrijk lijken de buien vaak tussen 40 en 70 millimeter in de meters te brengen. Waarbij de ene plek tijdens de buiensituaties meer en de andere plek juist weer veel minder krijgt.

In de eerste helft van de komende week zou vanuit het zuidwesten van Europa dan een lagedrukgebied omhoog kunnen komen, geladen met vocht. Boven het noordoosten van Frankijk komt het mogelijk enige tijd stil te liggen. Als dat gebeurt, kunnen regionaal grote regenhoeveelheden vallen. De onzekerheid is groot. In de extra berekeningen van de meeste modellen wordt deze optie nog weinig ondersteund. Daarmee bestaat de kans dat de zware regen de komende dagen weer uit de berekeningen verdwijnt. Een signaal is het echter wel. Voor wat ook later dit jaar kan gebeuren, als al dit vocht vaker wordt aangesproken.