De uitzonderlijk vroege schaatsperiode van november 1993

Foto boven: Schaatsen op de ijsbaan van Soesterberg op 28 november 1993 - Still uit video

Koude lucht, afkomstig vanuit het hoge noorden, breidt zich aan het einde van de komende week voor de eerste keer naar het zuiden uit, via de Noordzee. Volgens de laatste berekeningen schiet die kou net aan ons land voorbij. Echt winter wordt het dan ook nog niet, maar in andere delen van Europa gaat de temperatuur al wel even sterk omlaag.

Advertentie

Vroeger winterweer is in Nederland ook vaak helemaal niet gunstig, als je naar net vervolg in de winter daarna kijkt. We hebben de vroege sneeuwperiode in november 1980 op deze site al als een mooi voorbeeld behandeld. In de winter daarna gebeurde feitelijk niets meer. Ook in november 1985 kwam het tot winterweer. De winter die daar op volgde, mocht er wel degelijk zijn. De combinatie van die twee zullen we in een later verhaal op deze site nog wel eens belichten.

Schaatsen op de ijsbaan van Soesterberg op 28 november 1993 - Still uit video

Hoe zit het met vroeg schaatsen?

Maar hoe zit het dan met schaatsen? Is het goed voor de winter als we in november al op de ijzers komen? In november 1993 deed zich een prachtig voorbeeld voor.

Het grappige aan november 1993 was dat de hogedrukgebieden al vroeg paraat stonden. Vaak bevonden ze zich boven Scandinavië, het noordwesten van Rusland en Centraal-Europa. Op 4 november zorgde dat voor een verrassend warme dag. Met een zuidoostelijke wind en volop zon liep de temperatuur op tot een aangename 17 à 18 graden.

Het werd snel kouder

Maar daarna werd het snel kouder, al bleef nachtvorst eerst uit. Rond 12 november kregen we even te maken met een westelijke stroming. Twee storingen trokken over, waarbij de tweede uitgroeide tot een actief lagedrukgebied. Dit systeem trok via Engeland over Nederland richting Denemarken, en veroorzaakte op 14 november een flinke langs de kust een flinke noordwesterstorm.

Achter dit lagedrukgebied ontstond een hogedrukgebied dat verbinding maakte met een ander hogedrukgebied boven Noordwest-Rusland. De wind draaide naar het noordoosten en daarmee werd de basis gelegd voor een koude periode. Al snel vroor het ’s nachts licht, terwijl de zon overdag nog net genoeg kracht had om de temperatuur enkele graden boven nul te houden.

Bel met ijskoude lucht

Ondertussen schoof vanuit het oosten een bel met ijskoude lucht over Oost-Europa langzaam richting Nederland. Op 19 en 20 november kwam deze koude lucht ons land binnen, en op 20 november kwamen de temperaturen amper nog boven het vriespunt uit. In de nacht naar 21 november vroor het op veel plekken matig, met temperaturen tot -8 graden in het zuiden. Die dag bleef het overal vriezen en het wintergevoel was compleet. Zeker in de nachten daarna, toen het op verschillende plekken meer dan 10 graden vroor.

Door deze koude aanloop kon het natuurijs zich snel vormen en barstte de strijd om de eerste natuurijsmarathon los. Uiteindelijk viel die eer te beurt aan Veenoord, waar op 21 november de eerste marathon op natuurijs werd verreden. Edward Hagen ging er met de overwinning vandoor na een uur en 10 ronden. Nog geen week later, op 28 november, werd het vroegste NK kortebaan op natuurijs ooit gehouden. Aan het eind van de maand konden er zelfs toertochten worden georganiseerd.

Zelf was ik in Spanje

Zelf was ik in die periode voor een jaartje in Spanje. Zoals het hoort tijdens vorstperiodes in Nederland, was het daar wisselvallig en nat, met relatief lage temperaturen. Voor die tijd had ik bij een krant gewerkt en mijn oude werkgever vroeg me toen om, vanuit Spanje, een stukje te schrijven over de bijzondere vorst in Nederland. Het stuk kreeg een mooie plek in de krant en ergens in mijn archief moet het nog wel liggen.

Doordat de kou tot het einde van de maand aanhield, begon men al voorzichtig van een echte winter te dromen. Maar zoals zo vaak, bleek dat de winter in december en januari nauwelijks nog kou opleverde. Pas in februari kregen we een nieuwe vorstperiode, die zelfs nog iets strenger was dan die in november. De winter leverde in De Bilt 62,8 Hellmannpunten op, terwijl Nieuw-Beerta het tot 103 punten bracht, waarvan 41 in november en 58 in februari. Dat zijn cijfers waar we tegenwoordig alleen maar van kunnen dromen!