De herfst staat bekend als het seizoen van de herfststormen, al komen ze tegenwoordig niet meer zo vaak voor als vroeger. In de afgelopen ruim 20 jaar hebben we er slechts drie gehad. In vroeger tijden hoorden we de wind gedurende de herfstmaanden veel vaker bulderen door de bomen. In de jaren 70 bijvoorbeeld, hadden we maar liefst vier zware herfststormen. De krachtigste van allemaal vond plaats op 13 november 1972, nu meer dan 52 jaar geleden.

Die dag was een ware beproeving voor Nederland, dat werd getroffen door een ongekende storm die eerst uit het zuidwesten kwam en later op de ochtend vanuit het noordwesten. Het hoogste uurgemiddelde van de storm bereikte bijna 112 kilometer per uur, net geen windkracht 12. Op de weerstations in IJmuiden en Terschelling werden windstoten van 151 kilometer per uur gemeten.

Lagedrukgebied

De storm werd veroorzaakt door een lagedrukgebied dat op zaterdag 11 november ontstond nabij Newfoundland, Canada. Door de sterke westelijke straalstroom werd het lagedrukgebied naar Europa gebracht met een snelheid van ongeveer 85 kilometer per uur. Op zondag 12 november trok de depressie over Ierland en Engeland naar het oosten en bereikte in de nacht naar maandag 13 november Oost-Engeland.

In Nederland begon de storm al voordat het lagedrukgebied arriveerde, eerst vanuit het zuidwesten. In de vroege ochtend escaleerde de situatie. Terwijl het lagedrukgebied ten noorden van de Wadden oostwaarts trok, begon de luchtdruk vanuit het zuidwesten te stijgen, behalve in Noordoost-Nederland waar deze juist daalde. Om 8 uur 's ochtends bedroeg het luchtdrukverschil tussen Delfzijl (959 hPa) en Zeeuws-Vlaanderen (991 hPa) maar liefst 32 hPa. De veranderingen in de luchtdruk waren in Drenthe en Groningen tussen 7 en 8 uur zo groot dat ze ongelooflijk leken.

Ongekende storm

Maar de wind vertelde een ander verhaal. Het werd een ongekende storm in Nederland, waarbij de wind draaide van zuidwest naar noordwest. Buiten bulderde de wind met een kracht die zelden was vertoond. Mensen waren bang om naar buiten te gaan. De schade was enorm, met allerlei objecten en gebouwen die werden beschadigd of vernietigd. In de havens van Rotterdam en Amsterdam werden kranen van hun rails gelicht en omver geblazen.

Op de wegen en het spoor ondervond het verkeer grote hinder van het slechte weer. In Castricum werd een Chinese boot met bananen door de storm op het strand gezet. In de bossen, met name op de Veluwe en in Drenthe, was de schade enorm. In totaal vielen 7 miljoen bomen om, goed voor 913.000 kubieke meter hout. In Drenthe alleen al werd 2500 hectare bos volledig verwoest en raakte 15.000 hectare onherstelbaar beschadigd. Het was een van de zwaarste stormen van de vorige eeuw.

Schade geleidelijk hersteld

Na 1972 werd de schade in de bossen geleidelijk hersteld en werden nieuwe bomen geplant, vaak op een andere manier dan voorheen, met verschillende boomsoorten door elkaar om de bossen minder kwetsbaar te maken voor toekomstige stormen. Opvallend was dat vooral de dennenbomen het slachtoffer werden van de storm in 1972.

Voor wie wil zien hoe het bos er na de storm van 1972 uitzag, hebben natuurbeheerders in Drenthe enkele bospercelen met omgewaaide bomen laten liggen. Dit heeft geleid tot unieke natuurgebieden met een rijke diversiteit aan mossen en paddenstoelen. Zelfs na 48 jaar voel je nog steeds de kracht van de wind die dag. Het stormvak (165) bevindt zich in de bossen bij Exloo