Lange tijd gingen we ervan uit dat de zon zijn grootste activiteit om en nabij juli 2025 zou bereiken. De afgelopen dagen is aan het oppervlak van de zon echter iets bijzonders gebeurd. Een nieuwe zonnevlek ontstond verrassend ver bij de evenaar van de zon vandaan. Dat zou erop kunnen wijzen dat de grote activiteit langer aanhoudt en dat we de komende jaren ook nog vaker van nu en dan poollicht kunnen genieten.
Het was de zoveelste verrassing. De afgelopen dagen vormde zich op het zuidwestelijke deel van de zonneschijf een nieuwe groep zonnevlekken, op een afstand van 27 graden ten opzichte van de evenaar. Op aarde lijkt een dergelijke afstand niet heel erg indrukwekkend, maar tijdens de zonnevlekkencyclus betekent zo’n gebeurtenis veel.
Minimum alweer 5 jaar geleden
Tijdens een cyclus, we beleven nu nummer 25, kun je aan onder meer de afstand van de zonnevlekken ten opzichte van de zon, het aantal zonnevlekken en de kracht ervan zien hoe ver de cyclus onderweg is. Het minimum van deze cyclus ligt alweer jaren achter ons. Dat was in 2019. Toen waren aan het oppervlak van de zon nauwelijks vlekken te zien.
Daarna ging het bergopwaarts. Inmiddels is de zon zelfs behoorlijk actief en zien we op aarde om de haverklap poollicht, als zich aan de zon weer een sterke uitbarsting heeft voorgedaan en een wolk geladen deeltjes de aardatmosfeer binnendringt. De zondeskundigen waren er tot nu toe vanuit gegaan dat het maximum van de zonnevlekkenactiviteit in deze cyclus volgend omtrent juli 2025 zou vallen.
Het kon nog weleens flink langer duren
Alles wees daarop: de toename van het aantal zonnevlekken, maar ook dat nieuwe vlekken geleidelijk dichterbij de evenaar verschenen. Want dat is de trend. Als de cyclus jong is, komen de vlekken relatief ver bij de evenaar vandaan tot leven. Naarmate de cyclus vordert, ontstaan ze steeds dichterbij de evenaar. En beide bewegingen werden de afgelopen jaren waargenomen. Tot nu dus. Want de afgelopen dagen verscheen een groep zonnevlekken ver bij de evenaar van de zon vandaan. En die gebeurtenis wijst erop dat de grote activiteit mogelijk nog maar net begonnen is. En zo nog 2 tot 3 jaar langer kan aanhouden.
Zon is ook veel actiever dan verwacht
Vorig jaar bleek ook al dat de zon veel actiever was dan verwacht. Het gemiddeld aantal zonnevlekken aan het oppervlak van de zon bereikte in juni 2023 zelfs het hoogste punt van de laatste 21 jaar. Voor veel volgers van de zon kwam dat zeer onverwacht.
Al ruim drie jaar op rij komt het aantal zonnevlekken aan het oppervlak van de zon hoger uit dan de prognose. De verschillen met het oorspronkelijke spoorboekje zijn daarbij alleen maar groter geworden. Met nog enige tijd te gaan tot het maximum, wordt een verdere toename van de activiteit van de zon voorzien, met nieuwe zonnestormen, noorderlicht en op de zon vele grote groepen zonnevlekken. Een voorbeeld van een extreme zonnestorm die de aarde in de jaren twintig van de vorige eeuw trof, is hier te lezen.
Helemaal terug naar 2002
De activiteit aan het oppervlak van de zon was in juni 2023 zo groot dat we helemaal naar het jaar 2002 terug moesten om een vergelijkbaar actieve periode terug te vinden. Dat was toen cyclus 23 bijna zijn hoogtepunt bereikte. Er zouden nog een paar zeer actieve momenten volgen, met de sterkste geregistreerde zonnevlam ooit daarbij. Tot in Texas, in het zuiden van de VS aan toe, was toen het Noorderlicht te zien; een ongekende situatie.
Na cyclus 23 kwam cyclus 24, die een stuk zwakker was en tot de zwakste cycli van de afgelopen eeuw behoorde. Volgens de eerste verwachtingen van zondeskundigen had dat ook met de huidige cyclus 25 het geval moeten zijn. In de aanloop ernaartoe waren er lang discussies over de vraag of we misschien niet naar een soort Maunderminimum op weg waren, een periode tussen 1600 en 1750 waarin de zon nauwelijks actief was.
Oorspronkelijke verwachting klopte niet
Gaandeweg de nieuwe cyclus bleek echter dat de oorspronkelijke verwachtingen het bij het verkeerde eind hadden. Een groep onderzoekers, die op een andere manier naar de zonnevlekkencyclus keken, gaf in een vroegtijdig stadium ook al een waarschuwing af. Volgens hen zou de nieuwe cyclus juist weleens tot de sterkste cycli ooit kunnen gaan behoren. Het heeft er steeds meer de schijn van dat ze gelijk krijgen.
Ook over het moment waarop de huidige zonnevlekkencyclus zijn maximum zal bereiken, wordt gediscussieerd. Was de overtuiging van de meeste volgers tot nu toe dat het maximum in de loop van het jaar 2025 zou worden bereikt – volgend jaar dus – nu zijn lijkt het er dus op dat dit misschien nog wel enkele jaren later kan worden.
Voorlopig veel activiteit
Ongeacht het moment waarop het maximum van deze cyclus valt, is duidelijk dat de zon voorlopig behoorlijk actief zal blijven. Dat betekent nieuwe kansen op grote groepen zonnevlekken, zonnevlammen, noorderlicht en misschien ook wel zonnestormen.
Verder lezen:
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
