Terwijl het op het Noordelijk Halfrond zomer is en het hier vooral gaat over hitte, droogte, onweer en wateroverlast, is het op het zuidelijk halfrond winter. Daar is iets bijzonders aan de hand. Eerder schreven we al over de extreem koude start van de winter in het zuiden van Argentinië en Chili, nu is ook Australië in het nieuws. Tot in het tropische noorden aan toe is het er uitzonderlijk koud geweest en zijn diverse records verbroken.
Boven de Zuidpool lijkt zich een soort snelle opwarming van de stratosfeer voor te doen, een Sudden Stratospheric Warming (SSW). Wat dit precies is, leggen we de komende winter uit als iets dergelijks ook boven de Noordpool zou kunnen gebeuren. Nu volstaan we met te zeggen dat, hoewel de stratosfeer boven de Zuidpool sterk opwarmt, we eigenlijk niet van een echte SSW kunnen spreken. De stroming in de stratosfeer draait namelijk niet om.
Lager in de atmosfeer wel invloed
Wat lager in de atmosfeer, op het niveau waar het weer zich afspeelt, zou het wel zo kunnen zijn dat die warmere stratosfeer enige invloed heeft. Het lijkt er namelijk op dat de straalstroom rond Antarctica, die normaal in een redelijk volmaakte cirkel om het continent heen ligt, nu veel meer golft dan anders. Eén van de gevolgen hiervan is dat de koude, vanuit Antarctica afkomstige lucht, eenmaal boven de continenten rond de Zuidpool aangekomen, langer naar het noorden kan stromen dan anders. En ook langer op zijn plek blijft dan in andere jaren.
Inmiddels hebben we daar diverse voorbeelden van gezien. Zo was de start van de winter in het zuiden van Zuid-Amerika, zoals al in dit verhaal aangegeven, regionaal extreem koud. Er vielen vrachten sneeuw, sommige rivieren vroren dicht en zelfs op zee werd hier en daar ijs gezien.
In Zuid-Afrika is Kaapstad al een tijdje in het nieuws vanwege de extreme hoeveelheden regen die er zijn gevallen. Hele delen van de stad kwamen daarbij onder water te staan en dat meerdere keren. Ook heeft het enorm gestormd. De fronten die er vanuit het zuidwesten binnentrekken lijken dit jaar veel actiever dan dat ze in eerdere jaren waren. Daarbij heeft het de afgelopen tijd in hogere delen van Zuid-Afrika ook gesneeuwd. Dat is daar bijzonder.
De kou in Australië
Blijft over het laatste continent dat gedurende de wintermaanden met de koude lucht vanuit het diepe zuiden te maken kan krijgen, en dan hebben we het natuurlijk over Australië. Normaal gesproken gaat het hierbij om de zuidelijke gebieden. Koude lucht dringt hier via Tasmanië geregeld binnen. In de berggebieden zijn ook skistations. Normaal valt daar genoeg sneeuw.
Ga je verder naar het noorden, naar de Northern Territory en Queensland, dan kom je in het tropische deel van Australië uit. Dit zijn de gebieden waar de temperatuur het hele jaar door tot 30 graden of hoger kan stijgen. Het is er vochtig en er vallen geregeld regen- en onweersbuien. Fronten vanuit het zuiden komen hier normaalgesproken niet terecht. Daarvoor ligt het gebied te ver naar het noorden en dus meestal buiten de greep van de zuidelijke kou.
Spectaculaire temperaturen in Queensland
Toch is iets van die koude lucht er de afgelopen week wel in geslaagd om heel ver noordelijk te komen. Dat leverde spectaculaire resultaten op. Zo noteerde het plaatsje Charters Towers, zeer noordelijk gelegen in Queensland, een minimumtemperatuur van 0,1 graden. Als deze waarde bevestigd wordt, dan is het er de laagst gemeten julitemperatuur sinds minstens 1899 geweest, waarbij het oude record met een hele graad verbroken werd. Palmerville in Queensland, gelegen op slechts 16 graden zuiderbreedte, kwam tot 0,5 graden. Ook dat is een julirecord sinds minstens 1899, waarbij het oude record met 1,2 graden scherper werd gesteld. In Applethorpe, ook Queensland, werd het op 17 juli overdag niet warmer dan 6 graden. Dat was de laagste maximumtemperatuur voor geheel Queensland sinds het jaar 2015.
Inmiddels zijn de temperaturen in het gebied weer opgelopen en is voorlopig een einde gekomen aan deze opmerkelijke koudeperiode. Maar ook de komende lijkt de straalstroom in het gebied sterk te blijven golven, dus weet je maar nooit wat er later nog een keer gebeurt.
Verder lezen:
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
