30-Daagse: ombouw atmosfeer naar winterstand in volle gang

Foto boven: Een regenboog boven het Groningse land - Jannes Wiersema

We zijn ongeveer halverwege de herfst aangekomen en op het noordelijk halfrond is de ombouw van de atmosfeer naar de winterstand in volle gang.

Kijken we naar een tussenstand, dan blijkt dat het wereldwijd een fractie minder warm is dan vorig jaar om deze tijd, maar nog wel stukken warmer dan normaal. De wereldtemperatuur hangt daarmee op een tweede plaats, op korte afstand van vorig jaar. Hetzelfde geldt voor de temperatuur op het noordelijk halfrond. Hier is het verschil met vorig jaar minimaal.

Een regenboog boven het Groningse land - Jannes Wiersema

De wereldzeeën zijn, na met hun temperaturen een tijdje op de tweede plaats na vorig jaar te hebben gebivakkeerd, opnieuw recordwarm. Het verschil met vorig jaar om deze tijd is 3 honderdsten van een graad. Ook het water van de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan is op dit moment recordwarm, na een tijdlang tweede te zijn geweest.

Grote Oceaan

Opvallend is het uitgestrekte gebied met zeer warm water op het noordelijke deel van de Grote Oceaan, dat de komende winter ook in Europa voor de ontwikkeling van de drukverdeling een belangrijke factor zou kunnen worden. Verder is verwachte La Niña rond de evenaar op de Grote Oceaan nog altijd niet op gang gekomen en zien we dat de tot nu toe op het noordelijk halfrond opgebouwde sneeuwbedekking vooral in Siberië duidelijk groter dan normaal is. De ijsbedekking van het noordpoolgebied groeit ook traag weer iets, maar dit moet nog op gang komen.

Opvallend in de drukverdeling bij ons waren de afgelopen weken de zeer sterk negatieve waarden voor de NAO- en de AO-index, die nogal sterk contrasteerden met de sterk positieve waarden van beide indices gedurende de tweede helft van de zomer. Een dergelijke, abrupte overgang was sinds november naar december 1978 niet meer voorgekomen. Jaren waarin iets vergelijkbaars voorkwam in ongeveer dezelfde periode waren 1976 en 1998.

Weersomslag op komst

Voor de nabije toekomst ziet het ernaar uit dat zowel de NAO- als de AO-index snel positief zal worden. Dit wijst op een behoorlijke verandering van de drukverdeling in ons deel van het noordelijk halfrond. Het weer kan dan ook bijna niet anders dan omslaan. De belangrijkste verandering zal zijn dat de luchtdruk in de buurt van IJsland en Groenland flink omlaag gaat. Tegelijkertijd stijgen de barometers boven het Europese continent. Daarbij komt de weg vrij voor een zuidelijke tot zuidwestelijke wind die warmere lucht aanvoert. De temperaturen in Noordwest-Europa lijken later volgende week dan ook flink omhoog te gaan.

Week 1: van maandag 14 tot en zondag 20 oktober

Overgang naar warmer weer
Naar zuid draaiende wind
Vanaf donderdag licht wisselvallig

De huidige fase met koel weer duurt nog tot en met komende maandag. Daarbij is het overdag droog met flink wat en zijn de nachten kil. In de nacht naar zondag passeert een gebied met buien. Vanaf maandag komt de wind een tijdje in de zuidoosthoek, later zuidhoek terecht om in het weekend daarna opnieuw zuidwestelijk te worden. De temperaturen schieten omhoog. Woensdag, donderdag en vrijdag worden – zeker in het zuiden van het land – temperaturen verwacht die tot aan of zelfs iets boven 20 graden kunnen oplopen. Daarbij wisselen wolken en de zon elkaar af en lijkt het vanaf donderdag licht wisselvallig te worden.

Week 2: van maandag 21 tot en met zondag 27 oktober

Wisselvallige week
Zuidwestelijke winden
Overdag rond 15 graden

De drukverdeling, die in ons deel van Europa zuidelijke winden en vrij hoge temperaturen oplevert, gaat over in een westcirculatie. Zuidwestelijke winden overheersen, de temperaturen zijn nog steeds hoog voor de tijd van het jaar, maar komen wel op een wat lager peil uit. Verder kunnen storingen van de Oceaan ons land vrij gemakkelijk bereiken. Dit levert een wisselvallig weerbeeld op. De zuidwestelijke wind trekt af en toe behoorlijk aan.

Week 3: van 28 oktober tot en met 3 november

Minder warm
Nog wel wisselvallig
Wellicht naar noordoost draaiende wind

Zoals zo vaak heeft het Europese model vanaf nu opnieuw de neiging om de hogedruk naar noordelijkere breedten te verschuiven. De afgelopen weken hadden we inderdaad daadwerkelijk een dergelijke situatie gehad, maar veel vaker in het afgelopen jaar werd zo’n ontwikkeling wel voorzien, maar kwam uiteindelijk niet. We kunnen dan ook niet anders dan deze verandering, zoals die nu wordt voorzien, met enige scepsis te bekijken.

Gebeurt het wel, dan gaan de temperaturen bij ons wat omlaag, maar is de wisselvalligheid nog niet weg. De windrichting is onduidelijk, omdat we wellicht in de overgangszone terechtkomen. Aan de noordkant daarvan worden noordoostenwinden berekend.

Week 4: van maandag 4 tot en met zondag 10 november

Licht wisselvallig.
Temperaturen 12 tot 14 graden
Wind meest uit noordwest

De hogedruk wordt weer in de buurt van Groenland en IJsland gepositioneerd, lagedruk wordt in de regio van Scandinavië naar Centraal-Europa ingetekend. Voor ons zou dit een wisselvallig weerbeeld opleveren met de wind vaak uit richtingen tussen noord en west. De temperaturen komen daarbij rond tot zelfs iets beneden normaal uit.

Week 5 en 6: van 11 tot en 24 november

Temperaturen 11 tot 13 graden
Eerst wisselvallig, later stabieler
Wind uit richtingen tussen noord en west

Het hogedrukgebied ten zuiden van Groenland en IJsland wordt nog steeds op dezelfde plaats berekend, maar qua oppervlakte wel steeds groter. Nederland zou in week 5 onder een trog aan de oostflank van dit hogedrukgebied terecht kunnen komen. In dat geval is het bij ons wisselvallig. In week 6 verdwijnt de trog wat naar het oosten en neemt de wisselvalligheid geleidelijk af, maar verdwijnt niet helemaal. De wind is noordelijk en het blijft koel.

Samenvattend:

Feitelijk zien we in de berekeningen voor de komende weken twee grote veranderingen in de drukverdeling in onze omgeving. Eerst schieten de NAO- en AO-index omhoog, waarbij zich boven Noordwest-Europa een zuidelijke tot zuidwestelijke stroming instelt.

Vanaf week 3 worden de hogedrukgebieden in de buurt van IJsland en Groenland weer terugverwacht. Dan zouden de AO- en NAO-index weer negatief moeten worden, krijgt de wind een noordelijke component en gaan de temperaturen wat omlaag. Het blijft heel de periode licht wisselvallig, maar zoals altijd in de herfst zitten er ook heel aardige dagen tussen.