De nieuwe La Niña laat nog steeds op zich wachten

Foto boven: In Nederland is de warmte voorbij, maar is het nog wel aangenaam - Jolanda Bakker

De wereld is in afwachting van het begin van een nieuwe La Niña. Zag het er in het voorjaar nog naar uit dat het koude zusje van El Niño vlot van start zou gaan en al tijdens de zomermaanden zou domineren, inmiddels is de zomer voorbij en moet La Niña nog steeds beginnen. Nu lijkt dat pas in de loop van de herfst te gebeuren.

Het afgelopen voorjaar, in april eigenlijk al, leek het vlot gaan. De El Niño, het warme broertje van La Niña, was na nog geen jaar alweer ten einde gegaan en de naderende La Niña leek er vrijwel naadloos op te volgen. Toen kwam de klad erin, eigenlijk vanaf begin mei al.

Jolanda feest — In Nederland is de warmte voorbij, maar is het nog wel aangenaam - Jolanda Bakker

Afkoeling zette niet door

De afkoeling, die aan de oostkant van de Grote Oceaan had ingezet, zette niet verder door. Sterker nog: in de junimaand volgde in het al afgekoelde gebied weer een kleine opwarming. Verder naar het westen bleven de zeewatertemperaturen ondertussen gewoon hoger dan normaal, als een restant van de eerdere El Niño, die daar dus nog niet helemaal voorbij was. Per saldo is de situatie op dit moment neutraal. Alleen aan de oostkant van de regio zien we een lichte afkoeling van het water, aan de westkant is het zeewater nog iets warmer geworden.

Die grootschalige verandering in de verdeling van de zeewatertemperaturen op de Grote Oceaan heeft ingrijpende gevolgen voor het wereldwijde weer. Het is misschien wel de krachtigste drijver achter de wereldwijde weersontwikkeling die we kennen.

Gevolgen tegengesteld aan die van El Niño

De gevolgen van de zich ontwikkelende La Niña zijn tegengesteld aan die van El Niño. Was het de in de voorbije winter bijvoorbeeld nog erg nat in het zuidwesten van de VS en in het zuiden van Brazilië, in die gebieden keert de droogte terug. In het noordoosten van Zuid-Amerika (onder meer in Suriname) wordt het juist natter. Datzelfde geldt voor het Caribisch Zeegebied.

Een ander gevolg van La Niña is dat het orkaanseizoen in de Atlantische sector actiever kan uitpakken dan anders. Dat was oorspronkelijk voor het lopende seizoen ook de verwachting. Tot nu toe is die echter nog niet uitgekomen. In plaats van het ontbreken van windschering boven de gebieden van de Oceaan, waar de systemen zich normaalgesproken ontwikkelen, was er toch lange tijd nog best veel wind. Ook gooide Saharazand roet in het eten.

ITCZ erg noordelijk

Een andere, niet voorziene ontwikkeling was dat de zone met buien rond de evenaar, de ITCZ die met de zon meebeweegt, veel noordelijker uitkwam dan verwacht. De laatste tijd zijn zelfs middenin de Sahara af en toe buien gevallen. De tropische golven, die vaak aan het begin staan van de ontwikkeling van latere orkanen, kwamen daardoor zover noordelijk op de Oceaan uit, dat het water waarboven ze hingen niet warm genoeg was voor verder ontwikkeling.

Inmiddels begint in die situatie verandering te komen. Boven het westelijke deel van de Golf van Mexico lijkt de komende dagen een tropisch systeem tot ontwikkeling te komen. En ook, op de Oceaan volgt het Hurricane Center twee buienclusters die zich in een later stadium tot tropische systemen lijken te kunnen ontwikkelen. Er komt dus weer een beetje gang in.

Australië natter

Gaat een El Niño in Australië met hitte en droogte gepaard, tijdens een La Niña regent het veel vaker, komt het tot overstromingen en zijn de temperaturen door het uitblijven van droogte wat gematigder. Ook in Indonesië valt tijdens een La Niña veel meer regen. Verderop heeft La Niña invloed op het gedrag van de moesson in India en brengt extra regen in Oost-Afrika. In het noordoosten van Afrika en ook in het Midden-Oosten keren hitte en droogte terug.

Europa ligt het verste weg

Europa is het continent dat het verst bij het La Niña gebied vandaan ligt. Bij ons is de invloed ervan het kleinst en het minst duidelijk vast te stellen. Toch weten we dat het recordnatte voorjaar van dit jaar een nawee van de aflopende El Niño was. Verder zijn veel meteorologen in het zuiden van Europa ervan overtuigd dat er een verband is tussen La Niña en het in de zomer optreden van droogte en hitte in de Zuid-Europese landen. Dat allemaal doordat zich daar dan voor langere tijd hogedrukgebieden vestigen die met warme lucht gevuld zijn. En dat is eigenlijk ook precies wat er de afgelopen zomermaanden is gebeurd.

In Nederland is de variatie in het weer van jaar tot jaar, of er nu een El Niño was of een La Niña, de laatste jaren hoe dan ook niet erg groot geweest. De regenhoeveelheden varieerden wel, maar warm was het eigenlijk steeds. En dat gold voor alle jaargetijden. Wat dat betreft, beleefden we hier, met eerst de koele en zeer wisselvallige zomerstart en het veel warmere vervolg daarna een bijzondere zomer. En ook de start van de herfst springt eruit.