In hoeverre speelt klimaatverandering mee bij extreme regen?

Foto boven: Een overstroomde A1 bij De Lutte - Tonny Morsink

Hoewel het gisteren eigenlijk heel mooi weer was, waren in het oosten van Nederland de gevolgen van de extreme regenval van een dag eerder nog niet voorbij. Zo waarschuwde Rijkswaterstaat om niet op de Overijsselse Vecht te varen, in verband met de hoge waterstand in de rivier en de hoge stroomsnelheid. Verder was de brandweer in diverse steden nog druk met het leegpompen van ondergrondse ruimtes.

Het was me wel wat, zondagavond in het oosten. Binnen een paar uur tijd viel in gebieden tegen de Duitse grens, inclusief de plaatsen Losser, Oldenzaal, De Lutte, Enschede en Denekamp, tussen 70 en 100 millimeter regen, met Losser (waar waarnemer Johan Effing 106,4 millimeter mat) als koploper. Grote gebieden kwamen door de exorbitante regenhoeveelheden onder water te staan, binnen en buiten de bebouwde kom. De overlast was enorm.

DSC07110 (1) — Een overstroomde A1 bij De Lutte - Tonny Morsink

De beelden van de A1

Vooral de beelden van de A1 in de buurt van De Lutte vergeten we niet gauw. De snelweg daar was over zijn volle breedte overstroomd, en dat niet zomaar. Er stond zoveel water dat sommige auto’s er gewoon in de rondte dreven. Er was werkelijk geen doorkomen meer aan. Sommige bestuurders moesten op het dak van hun auto gaan zitten, in afwachting van de komst van hulpverleners. Het duurde overigens een heel tijdje voordat de weg werd afgesloten.

De vraag die bij dit soort gebeurtenissen onmiddellijk naar boven komt, is hoe zoiets nu mogelijk is? En, daaruit voortvloeiend, in hoeverre klimaatverandering hierbij een rol speelt?

Opvallend was de hoge luchtvochtigheid

In de uren voorafgaande aan de buien was het zondag nog behoorlijk warm. Op veel plaatsen in het oosten en noordoosten liepen de temperaturen tot tussen 25 en bijna 28 graden op. Opvallend daarbij was de hoge luchtvochtigheid. Er zat zoveel vocht in de lucht dat de warmte erg drukkend aanvoelde. Je zweette je rot. Dat was ook mijn eigen ervaring toen ik ’s ochtends in de omgeving van Velp een fietstocht door de heuvels maakte. Ik heb de tocht uiteindelijk ingekort doordat de benauwde warmte eigenlijk niet te harden was.

Als er veel vocht in de lucht zit, kan er ook veel water uit vallen. En dat bleek niet lang daarna, eerst in de Achterhoek en uiteindelijk dus in Twente. Het vele vocht in de lucht was niet alleen een gril van het weer, maar had ook met de natte voorgeschiedenis van de voorgaande maanden te maken. Door de vele regens is de bodem in een groot deel van Europa veel natter dan in voorgaande jaren. Er verdampt veel meer vocht uit, dat in de lucht terechtkomt en uiteindelijk ook weer als regen omlaag kan vallen. De cyclus houdt zichzelf zo in stand.

Zeeën zijn al een jaar lang recordwarm

Het vocht uit de bodem wordt aangevuld met het vocht dat boven de zeeën in de lucht terechtkomt. Die zeeën zijn al een jaar lang recordwarm. Uit warme zeeën verdampt veel vocht, uit recordwarme zeeën nog meer. Die recordwarme zeeën hebben, behalve de grillen van het weer, zeker een rol gespeeld in de natte voorgeschiedenis van de voorgaande maanden. Maar ook bij het laden van de buien van afgelopen zondag met extra water. Dat de zeeën zo warm zijn, is dan weer vooral een gevolg van klimaatverandering, zo weten we allemaal.

Dus ja, klimaatverandering speelt een rol. Samen met de grillen van het weer die er altijd zijn geweest. De extremen die daarbij optreden, zijn door klimaatverandering gewoon nóg extremer. En dat merken we keer op keer. Ook afgelopen zondag weer. Niet alleen in Nederland overigens, maar in grote delen van Europa. Het nieuws staat er alweer tijden bol van.

Ook vandaag weer flinke buien

Ook vandaag moeten we in Nederland met flinke buien rekening houden, waarbij het kan onweren en veel regen in korte tijd kan vallen. Het oosten lijkt daarbij opnieuw favoriet voor de zwaarste buien. Toch ziet het er niet naar uit dat we opnieuw aan de excessieve hoeveelheden van zondag zullen toekomen. Daarvoor trekken de buien te snel. Maar in het door regenwater nu compleet verzadigde oosten, is elke drup voorlopig eigenlijk al een drup teveel.