Situatie noodweer Centraal-Europa is inmiddels kritiek

Foto boven: In Passau komen de Donau, de Inn en de Ilz bij elkaar. Ook hier wordt de komende dagen voor overstromingen gevreesd. Dit beeld is uit juni 2013 - Stefan Penninger

De situatie voor wat het noodweer in Centraal-Europa betreft, is op veel plaatsen kritiek geworden. Met name in Oostenrijk is de afgelopen 24 uur extreem veel regen gevallen. In de ten westen van Wenen gelegen stad Sankt-Pölten tot vanochtend 7 uur zelfs 207 millimeter. Er komt tot en met dinsdag halverwege de dag nog 150 millimeter bij.

Ook in het zuidoosten van Duitsland, Tsjechië en in het zuidwesten van Polen bleef het maar doorregenen. Daar is op de natste plaatsen 100 tot 150 millimeter gevallen. Intussen zitten in Tsjechië tienduizenden mensen zonder stroom, moeten duizenden mensen er hun huizen verlaten en staan stuwmeren zo vol dat de stuwdammen gewoon overlopen.

In Passau komen de Donau, de Inn en de Ilz bij elkaar. Ook hier wordt de komende dagen voor overstromingen gevreesd. Dit beeld is uit juni 2013 - Stefan Penninger

Rampgebied

Tot in het oosten van Roemenië moesten mensen worden geëvacueerd. Buiten hun oevers getreden rivieren hebben al veel schade aangericht. In Neder-Oostenrijk zijn 24 plaatsen gisteren tot rampgebied uitgeroepen. Door de intense regenval van gisteravond en de afgelopen nacht is de situatie er alleen maar verder verslechterd.

De hoeveelheden regen die in de natste regio’s zijn gevallen, belopen inmiddels vele honderden millimeters. Het is alsof de restanten van een orkaan zijn overgetrokken. De zeer vochtige lucht, die van de onlangs nog recordwarme afkomstig is, speelt hierin een belangrijke rol. Met zeewatertemperaturen van soms 30 of 31 graden deed de Middellandse Zee bepaald niet onder voor de zeeën waarop orkanen ontstaan. Die komen ook vaak tot watertemperaturen van 30 of 31 graden. De enorme hopeveelheden vocht die hierbij vrijkomen, zijn vergelijkbaar.

Vloedwanden en zandzakken

Intussen proberen de inwoners van de door de overstromingen getroffen gebieden zich op allerlei manieren tegen het water te beschermen. Uit alle macht wordt getracht het overtollige water zo goed en zo kwaad als het kan af te voeren. Langs rivieren zijn vloedwanden geplaatst en met behulp van zandzakken dijken gemaakt. Maar vooral in de regio’s waar minder mensen wonen, mist de menskracht eenvoudigweg en kan het water zijn gang gaan. Wegen overstromen, het water komt huizen binnen en gebieden raken van de buitenwereld afgesloten. Daarbij heeft de harde wind her en der ook meerdere bomen ontworteld.

Hogerop in de Alpen in Oostenrijk is een groot deel van de neerslag tot nu toe in de vorm van sneeuw gevallen. Op sommige plaatsen ligt al een laag van meer dan een meter. In het op een hoogte van 962 meter hoogte Hochfilzen werd het gisteren niet warmer dan 0,8 graden. Dat was met afstand de laagste in september gemeten temperatuur op een weerstation beneden 1000 meter hoogte. Het oude record, met 2,4 graden toebehorend aan de op een hoogte van 946 meter liggen plaats Karlstift, stamde uit het jaar 1977 en is zo verpletterd.

Hoogtepunt

Intussen lijkt het noodweer over zijn hoogtepunt heen, al worden vooral in het grensgebied van Zuidwest-Polen en in grote delen van de noordelijke helft van Oostenrijk nog wel grote regenhoeveelheden verwacht. In dat laatste gebied houdt de regen met onderbrekingen tot dinsdagmiddag aan en kan plaatselijk nog eens 150 millimeter extra vallen. In de andere landen zitten er ook droge perioden tussendoor en zijn de verwachte hoeveelheden kleiner.

In de bergen is het nulgradenniveau inmiddels aan het stijgen. In de lagere gebieden is de sneeuw alweer weg gedooid en ook in de hogere delen, waar de laag gevallen sneeuw stukken dikker is, komen de temperaturen geleidelijk weer boven nul. De smeltende sneeuw kan in Oostenrijk, bovenop alle regen die nog wordt verwacht, een complicerende factor zijn. Want het noodweer mag straks dan over zijn hoogtepunt heen zijn, voor de overlast en de overstromingen die ervan het gevolg zijn, geldt dat nog zeker niet. Die komen pas geleidelijk weer tot rust als er echt geen regen meer valt, en dat lijkt dus nog wel een aantal dagen te duren.

Later komende week

Ook veel steden stroomafwaarts van rivieren als de Oder, de Elbe en de Donau kunnen nog niet opgelucht ademhalen. Daar komt de grote klap pas later in de komende week. Veel zal daarbij afhangen van hoe de verschillende hoogwatergolven, die vanuit de landen komen die door het noodweer getroffen zijn, in de grote rivieren terechtkomen. Gebeurt dat gespreid, dan wordt de hoogwatergolf in die grote rivieren een lange, maar ook hanteerbare. Komen meerdere golven bij elkaar, dan duurt de golf in de grote rivier korter, maar heeft ook grotere gevolgen.