De Noordpool heeft op 11 september zijn jaarlijkse zeeijsminimum bereikt. De hoeveelheid zeeijs op de Arctische Oceaan bedroeg op dat moment met 4,28 miljoen vierkante kilometer, de op zes na laagste bedekking in het satelliettijdperk.
Het zeeijsminimum markeert het punt waarop de ijsbedekking van de Arctische Oceaan het kleinst is na de smeltperiode in de zomer. In 2024 wordt dit minimum dus geschat op 4,28 miljoen vierkante kilometer – één van de tien laagste waarden sinds in de late jaren ’70 de satellietmetingen begonnen. Ter vergelijking: de gemiddelde omvang van het ijs in de jaren ‘80 en ‘90 bedroeg aan het einde van de zomer nog zo’n 7 miljoen vierkante kilometer.
Hoewel 2024 geen absoluut recordjaar is – dat werd in 2012 bereikt, toen de ijsbedekking tot slechts 3,4 miljoen vierkante kilometer daalde – ligt het wel ver onder het gemiddelde. De trend is duidelijk: elk jaar wordt de ijsbedekking van het Noordpoolgebied gemiddeld een beetje kleiner en op den duur ligt een ijsvrije Noordpool bij het minimum na de zomermaanden een keer in het verschiet, al weten we nu nog niet precies wanneer dat zal zijn.
De opwarmende poolgebieden
De afname van het zeeijs op de Noordpool is een direct gevolg van de opwarming van het Arctische gebied, die veel sneller verloopt dan in de rest van de wereld. Dit fenomeen, onder wetenschappers bekend als ‘Arctic Amplification’, zorgt ervoor dat hogere temperaturen het zeeijs sneller doen smelten. Het reflecterende vermogen van het ijs, dat normaal gesproken zonlicht terugkaatst, verdwijnt in de zomermaanden, waardoor het donkere oceaanwater meer warmte opneemt. Dit versterkt het opwarmingsproces nog verder.
Dit jaar waren de temperaturen op de Noordpool opnieuw hoger dan gebruikelijk. De wind waaide er geregeld vanuit het warme Siberië of vanaf de Atlantische Oceaan, waarvan de temperaturen lange tijd recordhoog waren. De smeltperiode begon hierdoor vroeger en hield regionaal langer aan. Dit heeft ertoe geleid dat het overblijvende ijs dunner was dan anders en tot op de koudste plekken van het Noordpoolgebied smeltgaten vertoonde.
Wat betekent dit voor het klimaat?
De gevolgen van de afname van het Noordpool zeeijs zijn groot. Het smeltende ijs draagt weliswaar niet direct bij aan de zeespiegelstijging (omdat het ijs al in zee drijft), maar de afname van het ijsoppervlak heeft wel effect op het wereldwijde klimaat. Het verlies van de reflecterende werking ervan versnelt de opwarming van het noordelijk halfrond. Stromingspatronen komen hierdoor anders te liggen en leveren zo een bijdrage leveren aan het optreden van extreem weer.
Ook worden de ecosystemen in het Arctische gebied getroffen. Dieren zoals ijsberen, die voor hun jacht afhankelijk zijn van het zeeijs, worden teruggedrongen naar de randen van hun leefgebied. Het verdwijnen van hun natuurlijke habitat brengt hen in gevaar. Ook andere diersoorten, zoals zeehonden en walrussen, hebben het steeds zwaarder.
Een ijsvrije zomer in zicht?
Wetenschappers verwachten al jaren dat de Noordpool binnen enkele decennia in de zomer helemaal ijsvrij kan zijn en dit moment lijkt dichterbij te komen. Volgens recente modellen kan het al rond 2030 voor het eerst zover zijn. Een ijsvrije Noordpool zou niet alleen voor de ecosystemen in het gebied gevolgen hebben, maar ook geopolitieke. De open waterwegen kunnen nieuwe scheepvaartroutes en toegang tot natuurlijke hulpbronnen bieden. Veel landen sorteren hier op voor, wat nu al soms tot internationale spanningen leidt.
Verandering aan de horizon?
Ondanks de cijfers, zien wetenschappers mogelijkheden om het tij te keren. Het afremmen van de wereldwijde opwarming, door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, kan de snelheid van het smelten van het Arctische zeeijs vertragen. Internationale klimaatakkoorden en een versnelde overgang naar duurzame energiebronnen zijn daarbij erg belangrijk.
Verder lezen:
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
