Potentieel gevaarlijk noodweer op komst in Centraal-Europa

Foto boven: Het Salzburgerland ligt later deze week mogelijk in het brandpunt van een zeer extreme neerslagsituatie - Horst Michael Lechner

Veel landen rond de Middellandse Zee zijn al dagenlang in de ban van zware buien, die mede door het warme water van de Middellandse Zee en het vocht dat daar in de lucht komt. op de rails worden gezet. Voor later deze week wordt boven Centraal-Europa een neerslagsituatie in de steigers gezet die Oostenrijk, het zuidoosten van Duitsland, Tsjechië en delen van Slowakije en Hongarije potentieel grote overlast kan bezorgen.

Het hangt allemaal samen met het binnendringen van koudere lucht. Eerst gebeurt dat bij ons in de omgeving. Woensdagavond en in de nacht van woensdag op donderdag stroomt die koudere lucht in het zuidoosten van Frankrijk ook de Middellandse Zee op. Door de interactie met het warme water daar ontstaat een depressie die eerst boven de Golf van Genua komt te liggen. Daarna wordt een koers naar het oosten berekend, in de richting van Hongarije en Oekraïne. En van de precieze koers vanaf dat moment zal voor de Alpen veel afhangen.

Alpen by Horst Michael Lechner — Het Salzburgerland ligt later deze week mogelijk in het brandpunt van een zeer extreme neerslagsituatie - Horst Michael Lechner

Tikkende tijdbom

Eerder beschreven we al hoe het warme water van de Middellandse Zee, in combinatie met de inzettende herfst, een tikkende tijdbom is. Als alles op een ongunstige manier bij elkaar komt, zou zich ergens in Centraal-Europa of één van de landen rond de Middellandse Zee een ongekende neerslagsituatie voor kunnen doen, met alle (rampzalige) gevolgen die daarbij horen. We weten alleen niet of en wanneer, en in dat geval ook waar dit gaat gebeuren.

De situatie, zoals die later deze week in en rond het Alpengebied wordt ingetekend, heeft het – ook al is er nog veel onzeker – wel in zich om tot iets groots uit te groeien. Er komt een aantal dingen bij elkaar. Zo dringt voor het eerst deze herfst vanuit het noordwesten een golf met veel koudere lucht tot de Alpen door. Dat gebeurt in de loop van woensdag al. Het gaat aan de noordkant dan een tijdje regenen, wat hogerop in de bergen ook weer sneeuwen.

Genualaag

Tegelijkertijd komt het lagedrukgebied boven de Golf van Genua tot ontwikkeling, waarboven zich in de hogere delen van de atmosfeer een bel met koude lucht afsnoert. Doordat de wind hier tegen de wijzers van de klok omheen gaat draaien, kan de warme en vochtige lucht van de Middellandse Zee zich aan de oostflank van dit lagedrukgebied naar het noorden uitbreiden en uiteindelijk, aan de noordflank van het systeem weer naar het westen bewegen. Zo kan de situatie ontstaan dat die warme en vochtige lucht aan de achterzijde van het naar het oosten wegtrekkende lagedrukgebied later vanuit het noorden ook tegen de Alpen botst. Veel hangt daarbij af van de precieze koers en het tempo van de wegtrekkende depressie.

Kijk hoe een Duitse weerman strijdt met de verwachting (die inmiddels is veranderd)

Zoals zo vaak met dit soort situaties, waarbij de kleinste details een grote invloed hebben, is het voor de computermodellen een hels karwei om tot een eensluidende verwachting te komen. Zo zagen enkele runs van het Amerikaanse GFS-model er gisteren voor het zuiden van Duitsland ronduit dramatisch uit. In de extreemste gevallen zou er rond het komende weekend 300 tot 400 millimeter regen kunnen vallen. Inmiddels zijn die verwachtingen drastisch teruggeschroefd en hebben de verschillende modelberekeningen elkaar min of meer gevonden in een gebied dat wat verder naar het oosten ligt. Nu zijn het Oostenrijk, Tsjechië, Hongarije en Slowakije die de weerkaarten goed moeten volgen. Het zuidoosten van Duitsland en ook het zuiden van Polen kunnen nog steeds bij dit gebied betrokken worden en moeten alert zijn. Ook Slovenië en delen van Kroatië lijken de komende week grote regenhoeveelheden te krijgen.

Vooral Oostenrijk

Volgens de nieuwste berekening van het Europese model is het in Oostenrijk vooral het gebied tussen Salzburg en Wenen dat met de zwaarste neerslag te maken krijgt. Daar kunnen de hoeveelheden tot volgende week maandag tot boven 250 millimeter oplopen, zo wordt nu berekend. Ook twee delen van het grensgebied tussen Tsjechië en het zuiden van Polen zouden dik boven 200 millimeter kunnen uitkomen. In Tsjechië wordt 150 tot 200 millimeter berekend, allemaal rond het komende weekend dus. En datzelfde geldt voor de westelijke helft van Slowakije. Het noordwesten van Hongarije zou tot 150 millimeter regen kunnen krijgen, grote delen van Slovenië en het noorden van Kroatië tussen 100 en 150 millimeter. Het zuidoosten van Duitsland zou op basis van deze berekening eveneens rond 150 millimeter kunnen uitkomen.

Als deze berekeningen op deze manier uitkomen, en er zijn zoals gezegd nog grote onzekerheden zowel als het om de locatie en de intensiteit van de neerslag gaat, dan lijkt dit op een herhaling van de gebeurtenissen van juli 2021 te kunnen uitdraaien, maar dan op een andere plaats. Zoveel regen in zo’n groot gebied kan niet anders dan op grootschalige overstromingen uitdraaien. Daarom is dit een situatie die we goed moeten blijven volgen.

Enorme vracht sneeuw in de Alpen

In de Alpen komt hier nog eens bij dat – met name dus in Oostenrijk – in de wat hogere delen meteen ook een enorme vracht sneeuw kan vallen. Als deze berekening uitkomt kan dit zomaar tussen 2 en 3 meter zijn. Ook dat is een potentieel erg gevaarlijk situatie. Veel berghutten zijn nog in bedrijf en veel dieren staan nog op de velden, hoog in de bergen. En ook als het regen is, moet je je afvragen hoe dergelijk grote waterhoeveelheden uiteindelijk hun weg vinden.

Gelukkig is het nog niet zover en bestaat deze situatie vooralsnog alleen op de weerkaarten. Er kan, zo bleek gisteren en vandaag ook, nog veel veranderen. We blijven het volgen.