Zeeijsminimum Noorpool levert geen nieuw record op

Foto boven: Smeltend zeeijs - NASA

Zag het er eind juli nog naar uit dat het dit jaar spannend zou worden of er in het noordpoolgebied een nieuw laagterecord voor wat de zeeijsbedekking zou worden gevestigd, inmiddels weten we dat dit niet is gebeurd.

Het minimum voor dit jaar is achter de rug, de zeeijsbedekking groeit weer langzaam. Het is een vierde plaats geworden op de lijst met laagste zeeijsbedekkingen ooit. Net achter het jaar 2019 en duidelijk achter de jaren 2020 en 2012. Vergeleken met vorig jaar en de twee jaren ervoor bleef er in het noordpoolgebied dus wel minder zeeijs over.

We wisten dat het spannend zou worden

We wisten na de winter eigenlijk meteen al dat het een spannend smeltseizoen zou worden. Hoewel de omvang van het gebied met zeeijs in de winter mooi gegroeid was, was het ijs erg dun en daarmee gevoelig voor het warmere weer gedurende het smeltseizoen. Ging het de eerste weken allemaal nog redelijk rustig met de afname van het zeeijs, de juli kwam er een flinke versnelling in en ging het zelfs het harder dan in 2012, het jaar van het minimum.

Tekorten deden zich eigenlijk overal in het Noordpoolgebied voor. Vooral aan de Russische kant en in het noorden van Canada waren ze zelfs groot. Toch duurde het nog een tijdje voordat de passage om de noord en de noordwestpassage ijsvrij waren. Het kwam uiteindelijk wel zover, maar lijkt aan beide zijden van de Arctische Oceaan inmiddels alweer voorbij.

Temperaturen iets boven nul

Tijdens de zomermaanden ligt de temperatuur in vrijwel het gehele noordpoolgebied een stukje boven nul. Het is er dan de hele dag licht. Vooral als zich er een hogedrukgebied bevindt met helder weer en daardoor veel zonneschijn, kan het ijs snel smelten. In een hogedrukgebied drijft de wind, die iets naar buiten waait, het pakijs ook nog eens uit elkaar. Ook daardoor kan het sneller smelten. Het is voor het zeeijs beter als zich in het Arctische gebied een lagedrukgebied ophoudt. Er is dan bewolking die de zon tegenhoudt en de wind, die rond een lagedrukgebied iets naar binnen waait, drijft het pakijs op elkaar. Daardoor smelt het minder snel.

Overigens heeft het smelten van het zeeijs niet alleen met de ligging van de druksystemen, de wind die er waait, het weerbeeld en de luchttemperaturen te maken. Ook de temperatuur van het zeewater onder het ijs speelt een grote rol.

Zeewatertemperaturen waren lange tijd recordhoog

Nu weten we dat de watertemperaturen op ons deel van de Atlantische Oceaan lange tijd recordhoog zijn geweest. Het kan dan ook niet anders of vanuit die hoek heeft veel warm water het poolgebied weten te bereiken. In die zin zal ook het water een rol in de snelle afsmelt van het zeeijs hebben gespeeld. Inmiddels is het zeewater niet meer recordwarm, maar nog wel veel warmer dan in de meeste andere jaren. Alleen vorig jaar steekt er duidelijk bovenuit.

Na de snelle smelt in juli, nam het tempo in augustus weer af, om in september uiteindelijk tot staan te komen. Dat was het moment waarop de minimumomvang werd bereikt. Overigens heeft het KNMI in een verhaal laten zien dat het tempo waarmee het ijsverlies zich in het Noordpoolgebied afspeelt de laatste 10 tot 15 jaar een stuk lager ligt dan in de periode daarvoor. Dit heeft met een toevallige speling in de drukverdeling in het poolgebied te maken, die inmiddels op zijn einde lijkt te lopen. De komende jaren wordt dan ook weer een versnelling verwacht in het tempo waarmee het zeeijs in het Noordpoolgebied verloren gaat.

Ook in het Zuidpoolgebied grote tekorten

Aan de andere kant van de wereld, waar het winter was, zagen we in het Zuidpoolgebied ook enorme tekorten aan zeeijs. Die werden door de abnormaal hoge temperaturen in het gebied alleen maar groter. Alleen vorig jaar lag het tekort nog net een fractie hoger. De top van dit jaar was daarmee dan ook de op één na laagste. Het Zuidpoolgebied had te maken met de gevolgen van een zeldzame SSW. Veel kou kon daardoor uit het gebied ontsnappen.